Đổi mới công tác vận động trí thức trong thời kỳ hội nhập

Thủ tướng Phạm Minh Chính tham quan trưng bày các sản phẩm nghiên cứu, chế tạo của Đại học Quốc gia Hà Nội cơ sở Hòa Lạc (14/3/2023). Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, trải qua các thời kỳ lịch sử, đặc biệt là hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược; đội ngũ trí thức Việt Nam luôn sát vai cùng giai cấp công nhân, giai cấp nông dân tạo thành khối liên minh công – nông – trí thức vững chắc, để hoàn thành sứ mệnh đánh đuổi giặc ngoại xâm, giành độc lập dân tộc, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong thời kỳ hội nhập quốc tế hiện nay, Đảng ta quan tâm nhiều hơn đến đội ngũ trí thức và khẳng định: “ Trí thức Việt Nam là lực lượng lao động sáng tạo đặc biệt quan trọng trong tiến trình xây dựng và đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế…” (NQ 27-NQ/TW).

Thực tiễn trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, khoa học và công nghệ luôn là động lực quan trọng đưa đất nước đi lên, trí thức luôn là lực lượng được Đảng, Nhà nước tin cậy giao cho vai trò tiên phong thực hiện những nhiệm vụ nặng nề và vinh quang ấy.

Trước tình hình trong nước và quốc tế đang có những chuyển biến to lớn về chính trị, kinh tế, xã hội. Trong bối cảnh tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển mục tiêu phát triển từ chiều rộng sang chiều sâu, phát triển bền vững, cải cách sâu rộng nền giáo dục và đào tạo, bảo vệ tài nguyên và môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu…, thì yêu cầu và trách nhiệm của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ càng nặng nề hơn gấp bội. Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội) và tổ chức thành viên là Liên hiệp Hội các tỉnh, thành phố toàn quốc, có trách nhiệm tiếp tục đổi mới công tác vận động, tập hợp đội ngũ trí thức, phát triển lực lượng trí thức khoa học và công nghệ, phấn đấu xây dựng Liên hiệp Hội từ trung ương đến địa phương trở thành tổ chức chính trị - xã hội vững mạnh; giữ vai trò nòng cốt; phát huy sức sáng tạo của đội ngũ trí thức, góp phần đưa khoa học và công nghệ trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội.

Với vai trò là một tổ chức chính trị - xã hội của đội ngũ trí thức, Liên hiệp Hội Việt Nam từ trung ương xuống địa phương trở thành cầu nối trí thức với Đảng và Nhà nước. Thực hiện chức năng tập hợp đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong và ngoài nước, những ngày đầu thành lập chỉ có 15 hội thành viên với số lượng rất ít ỏi, nhưng đến nay dưới sự lãnh đạo của Đảng, Liên hiệp Hội Việt Nam đã tập hợp được 2,2 triệu trí thức trong số 3,7 triệu hội viên, chiếm 32,5% đội ngũ trí thức cả nước; đã tập hợp được 156 hội thành viên gồm 63 Liên hiệp Hội địa phương và 93 Hội ngành toàn quốc, thành lập gần 600 tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc, Quỹ Hỗ trợ Sáng tạo Kỹ thuật Vifotec, Nhà xuất bản tri thức và Báo Tri thức và Cuộc sống. Trong số 2,2 triệu trí thức nhiều hội viên có trình độ học vấn trên đại học, chuyên gia đầu ngành về khoa học- kỹ thuật. Đây là lực lượng trí thức quan trọng trong khối liên minh công nhân – nông dân – trí thức. Trong những năm gần đây, mỗi năm Liên hiệp Hội Việt Nam triển khai khoảng 500 - 600 nhiệm vụ.

Với sự động viên khuyến khích thường xuyên của hệ thống Liên hiệp Hội toàn quốc, các đề tài khoa học đáp ứng thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, được đội ngũ trí thức làm chủ nhiệm, nghiên cứu mang lại hiệu quả thiết thực. Đội ngũ trí thức tích cực triển khai, hướng dẫn người dân ứng dụng thành tựu khoa học và kỹ thuật vào phát triển kinh tế và các lĩnh vực của đời sống xã hội, tạo bước đột phá về năng suất, chất lượng sản phẩm. Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật được tổ chức 2 năm một lần từ tỉnh đến trung ương đã có bước phát triển cả về số lượng lẫn chất lượng. Nhiều giải pháp sáng tạo có giá trị khoa học và thực tiễn cao, được trao giải ở cấp quốc gia, tạo sức lan tỏa sâu rộng về tinh thần lao động sáng tạo trong đội ngũ trí thức khoa học công nghệ và các tầng lớp nhân dân.

Công tác tư vấn, phản biện và giám định xã hội được nâng cao chất lượng, Liên hiệp Hội Trung ương và các tỉnh, thành đã phản biện độc lập hàng ngàn đề tài, dự án về các chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước; về điều chỉnh, quy hoạch sử dụng đất, về chiến lược chuyển dịch cơ cấu kinh tế-xã hội, phát triển giáo dục và đào tạo.... Ý kiến phản biện của chuyên gia thuộc hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam được đánh giá cao, giúp lãnh đạo các cấp có thêm sở khoa học và thực tiễn để chỉ đạo, điều hành thực hiện hiệu quả các quyết sách kinh tế- xã hội.

Song song việc tập hợp, đoàn kết đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong tỉnh, trong nước, Liên hiệp Hội Việt Nam còn tiếp xúc, vận động lực lượng trí thức đang học tập, công tác, định cư ở nước ngoài, đóng góp công sức, trí tuệ phục vụ sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế. Hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam đã có nhiều cố gắng trong tổ chức giao lưu đội ngũ trí thức, các nhà khoa học, chủ động phối hợp tổ chức các hội thảo khoa học, nói chuyện chuyên đề, tập huấn, đào tạo nghề, câu lạc bộ, xuất bản ấn phẩm để phổ biến kiến thức khoa học và kỹ thuật sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân.

Thông qua hoạt động vai trò tổ chức chính trị - xã hội của hệ thống Liên hiệp Hội từ trung ương đến địa phương được khẳng định, nhiều hội viên trí thức đảm nhận các chức trách quản lý, lãnh đạo đã phát huy được khả năng, thực hiện tốt nhiệm vụ ứng dụng khoa học-công nghệ vào thực thi nhiệm vụ công tác được giao. Liên hiệp Hội Trung ương và các tỉnh, thành phố là thành viên tích cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, luôn tham gia tích cực đóng góp nhiều ý kiến xác đáng, giữ vai trò không thể thiếu trong sự nghiệp “Đại đoàn kết” của Mặt trận. Với các thành quả thực tiễn đó, hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam thực sự chuyển biến cả về nhận thức lẫn hoạt động từ tổ chức mang tính hội nghề nghiệp sang tổ chức chính trị - xã hội được Đảng, Nhà nước ghi nhận, đánh giá cao.

Bước vào thời kỳ CNH, HĐH và hội nhập quốc tế, hệ thống tổ chức Liên hiệp Hội Việt Nam tiếp tục phát huy tính chủ động sáng tạo của đội ngũ trí thức, nỗ lực phấn đấu nhiều hơn nữa, thể hiện lòng yêu nước và trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước và nhân dân. Liên hiệp Hội Việt Nam tiếp tục thực hiện các nghị quyết của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 27-NQ/TW, Chỉ thị 42-CT/TW đã được các tỉnh, thành phố cụ thể hóa bằng các Chương trình hành động. Kiện toàn tổ chức bộ máy Liên hiệp Hội từ trung ương đến địa phương; củng cố nâng cao chất lượng hoạt động các hội thành viên, phát triển hội viên, mở rộng mạng lưới tổ chức hội, xây dựng lực lượng trí thức khoa học và công nghệ có tổ chức vững mạnh cả số lượng và chất lượng. Chú trọng tổ chức các hoạt động khoa học và công nghệ, tạo điều kiện để hội viên được giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, nghiên cứu, sáng tạo khoa học kỹ thuật. Chủ động, tích cực tham gia các hoạt động Tư vấn, phản biện và giám định xã hội, tiến tới giám sát độc lập; hướng mạnh các hoạt động của Liên hiệp Hội về cơ sở, đem lại lợi ích thiết thực cho hội viên, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của những người hoạt động khoa học và công nghệ.

Trong thời kỳ hội nhập hiện nay, tổ chức Liên hiệp Hội từ trung ương đến các tỉnh, thành phố cần đổi mới đồng bộ công tác vận động đội ngũ trí thức từ đổi mới nhận thức về trí thức; đề xuất những chính sách mới đãi ngộ, trọng dụng và tôn vinh trí thức; chính sách đào tạo, bồi dưỡng trí thức, đặc biệt cần tạo môi trường dân chủ trong nghiên cứu khoa học và các cơ chế, chính sách đầu tư cho hoạt động khoa học… mặt khác tăng cường phối hợp với các bộ, sở, ban ngành, đoàn thể và giữa các hội thành viên, nâng cao hiệu quả hoạt động, đẩy mạnh giao lưu; tăng cường mở rộng quan hệ hợp tác, huy động nguồn lực từ các tổ chức quốc tế và tổ chức nước ngoài hoạt động ở Việt Nam trong nhiệm vụ ứng dụng khoa học và công nghệ vào phát triển kinh tế - xã hội, góp phần xây dựng quê hương, đất nước giàu mạnh, văn minh.