AI đang 'ăn mòn' 79% lưu lượng truy cập vào các tờ báo
Theo phân tích từ Authoritas, một công ty dữ liệu uy tín, một trang báo điện tử từng dẫn đầu kết quả tìm kiếm có thể mất tới 79% lưu lượng truy cập nếu nội dung của họ bị hiển thị trong phần tóm tắt AI Overviews.
Một xu hướng đáng báo động khác cũng đang xảy ra: Các liên kết YouTube thường được ưu tiên hiển thị hơn so với các nguồn tin tức truyền thống, một phát hiện đã được gửi đến Cơ quan Cạnh tranh và và Thị trường Anh (CMA).
Theo phân tích từ Authoritas, một công ty dữ liệu uy tín, cho thấy một số tòa soạn có thể mất tới 79% lưu lượng truy cập từ tìm kiếm do AI Overviews.
AI đang "hút" người dùng ra khỏi nền tảng báo chí truyền thống
Nhà báo, Ths. Vũ Thế Cường, giảng viên chuyên ngành báo mạng điện tử, báo chí đa phương tiện, truyền thông, Học Viện Báo chí và Tuyên truyền, nhận định: "AI - ngay từ khi xuất hiện, đã nhanh chóng trở thành một lực lượng kiến tạo lại cục diện trong ngành báo chí và truyền thông". Ông nhấn mạnh: "Dù mang đến vô vàn cơ hội về tối ưu hóa quy trình hay cá nhân hóa nội dung, điều đáng lo ngại hơn cả là những thách thức và nguy cơ hiện hữu mà nó đang đặt ra".
Ths. Vũ Thế Cường phân tích rằng vấn đề nổi cộm nhất chính là việc AI đang trực tiếp "hút" người dùng ra khỏi các nền tảng báo chí truyền thống. Công chúng, bạn đọc và người dùng đang ngày càng ít truy cập trực tiếp vào các trang báo mạng hay những tờ báo lớn. Thay vào đó, họ tìm kiếm thông tin qua các công cụ do AI hỗ trợ hoặc các nền tảng tổng hợp tin tức sử dụng AI.
Điều này dẫn đến sự sụt giảm đáng kể về lượng hiển thị, lượng xem và truy cập, gây áp lực nặng nề lên mô hình kinh doanh và khả năng tiếp cận công chúng của các tòa soạn.
Hệ lụy từ sự chuyển hành vi: Chỉ 1/100 nhấp chuột
Con số này được nêu ra trong một nghiên cứu độc lập từ Trung tâm Pew (Mỹ) trên gần 69.000 lượt tìm kiếm được khảo sát: chỉ 1/100 lượt người dùng nhấp vào liên kết dưới phần tóm tắt AI. Đây không chỉ là một thống kê đáng báo động mà còn phản ánh sự thay đổi sâu sắc trong hành vi tìm kiếm và tiếp nhận thông tin của công chúng.
Theo Ths. Vũ Thế Cường, lý do lớn nhất có lẽ nằm ở sự tiện lợi: các phần tóm tắt AI được thiết kế để cung cấp câu trả lời nhanh chóng, súc tích ngay trên giao diện tìm kiếm, khiến người dùng không cần phải "nhấp" thêm để tìm hiểu thông tin chi tiết.
Thói quen tiếp cận thông tin của người dùng đang thay đổi nhanh chóng với sự xuất hiện của các công cụ tìm kiếm.
Họ tin rằng AI đã tổng hợp đủ những gì cần biết, bỏ qua bối cảnh đầy đủ, sự đa chiều trong phân tích hay thậm chí là các quan điểm trái chiều mà một bài báo gốc có thể mang lại. "Niềm tin vào khả năng "chắt lọc" thông tin của AI, dù đôi khi chưa thật sự chính xác hoặc đầy đủ, đang dần thay thế thói quen tiếp cận trực tiếp các nguồn tin cậy", ông Cường cảnh báo.
Hệ quả trực tiếp của sự dịch chuyển này là gánh nặng khổng lồ đặt lên mô hình kinh doanh của các tòa soạn. Với việc lưu lượng truy cập giảm sút nghiêm trọng, doanh thu từ quảng cáo - nguồn sống chính của nhiều cơ quan báo chí - cũng sẽ lao dốc không phanh. Các mô hình đăng ký trả phí cũng bị ảnh hưởng vì người dùng không cảm thấy cần phải trả tiền để đọc nội dung khi họ có thể nhận được "tóm tắt" miễn phí từ AI.
Điều này đe dọa trực tiếp đến khả năng duy trì hoạt động, đầu tư vào chất lượng nội dung, và thậm chí là sự tồn vong của nhiều tòa soạn, đặc biệt là những đơn vị nhỏ hoặc không có nguồn lực tài chính vững mạnh.
Nhiều chuyên gia nhận định, nếu xu hướng hiện tại tiếp diễn, có thể dẫn đến "sự diệt vong của thông tin chính thống trên mạng”.
Thích nghi để tồn tại
Ths. Vũ Thế Cường chia sẻ thêm về con đường thích nghi của báo chí truyền thống trong bối cảnh đầy thách thức này: "Rõ ràng, báo chí truyền thống đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng, đòi hỏi sự thích nghi cấp tốc để giữ vững vai trò và vị thế của mình trong bối cảnh công nghệ đang thay đổi nhanh chóng". Ông gợi ý một số hướng đi then chốt.
Theo Ths. Cường, để tồn tại, các tòa soạn cần tập trung vào nội dung có giá trị cao và độc quyền. Khi AI có thể tổng hợp thông tin, các tòa soạn cần đi sâu hơn vào phân tích, điều tra, bình luận chuyên sâu, hoặc những câu chuyện độc quyền mà AI khó có thể tạo ra. Giá trị của một bài báo lúc này không chỉ nằm ở thông tin mà còn ở góc nhìn, sự giải thích thấu đáo, và uy tín của người chấp bút.
Bên cạnh đó, Ths. Cường cũng nhấn mạnh việc đa dạng hóa định dạng và cách tiếp cận. Thay vì chỉ là văn bản truyền thống, các tòa soạn cần tích hợp mạnh mẽ hơn video, podcast, đồ họa tương tác, hoặc các bản tin được cá nhân hóa. Việc này không chỉ thu hút người dùng trên các nền tảng khác nhau mà còn tạo ra trải nghiệm đa phương tiện mà AI khó có thể tái tạo hoàn chỉnh.
Về mặt kinh tế, Ths. Cường cho rằng các tòa soạn cần khám phá các mô hình doanh thu mới. Bên cạnh quảng cáo, các tòa soạn có thể tìm kiếm cơ hội từ việc cung cấp dịch vụ tư vấn nội dung, tổ chức sự kiện, phát triển các sản phẩm thông tin chuyên biệt, hoặc thậm chí là khai thác dữ liệu độc quyền của mình một cách có đạo đức.
