Liên hợp quốc cảnh báo 'thảm họa nhân đạo kinh hoàng' tại Sudan

Theo Liên hợp quốc, cuộc xung đột giữa Quân đội Sudan (SAF) và Lực lượng hỗ trợ nhanh (RSF) bùng phát từ giữa tháng 4/2023, đã cướp đi hơn 20.000 sinh mạng và khiến 14 triệu người phải dời bỏ nhà cửa - một trong những cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất thế giới hiện nay.

Tình hình “kinh hoàng”, không ai được an toàn

Trong báo cáo gửi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ) ngày 30/10, bà Martha Ama Akyaa Pobee, Trợ lý Tổng Thư ký phụ trách các vấn đề châu Phi, cho biết tình hình tại Sudan “đang xấu đi nhanh chóng” sau khi RSF tuyên bố kiểm soát hoàn toàn El-Fasher – thủ phủ bang Bắc Darfur, từng bị bao vây suốt hơn 500 ngày.

“Sau hơn 500 ngày bị vây hãm, El-Fasher đã rơi vào tay RSF. Sự thất thủ này đánh dấu bước ngoặt lớn trong cục diện chiến sự. Hệ quả đối với người dân Sudan và toàn khu vực là vô cùng nghiêm trọng”, bà Pobee nhấn mạnh.

Trong tuần qua, Văn phòng Nhân quyền LHQ đã nhận được nhiều báo cáo đáng tin cậy về các vụ thảm sát và hành quyết không qua xét xử. “Tình hình hỗn loạn. Trong bối cảnh này, rất khó để ước tính số dân thường bị giết. Dù có những cam kết bảo vệ dân thường, thực tế là không ai được an toàn ở El-Fasher”, bà nói.

Bà Pobee mô tả những diễn biến tại Bắc Darfur là “kinh hoàng”, đồng thời cảnh báo nguy cơ cao về bạo lực có động cơ sắc tộc và bạo lực tình dục và vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo quốc tế.

Làn sóng di tản mới, hàng chục nghìn người chạy trốn

Theo Cơ quan Người tị nạn LHQ (UNHCR), sau khi El-Fasher thất thủ, hàng chục nghìn người dân đã bỏ chạy về phía tây, tìm nơi trú ẩn ở Tawila – nơi hiện có khoảng 650.000 người tị nạn.

Bà Jacqueline Wilma Parlevliet, đại diện UNHCR tại Sudan, cho biết những người sống sót đã kể lại câu chuyện: người khuyết tật bị hành quyết vì không thể bỏ trốn, nhiều người bị bắn chết khi đang chạy trốn, và vô số gia đình mất liên lạc giữa lúc hỗn loạn. Bà Parlevliet kêu gọi “chúng tôi cần hòa bình, cần ngừng bắn, cần hành lang nhân đạo”.

Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) cũng cho biết chỉ trong 2 ngày, hơn 26.000 người đã phải rời khỏi thành phố. “Những hình ảnh từ El-Fasher thật sự khủng khiếp. Các gia đình phải đi bộ hàng ngày trời dưới cái nắng như thiêu, không có thức ăn, thuốc men hay nơi trú ẩn”, bà Amy Pope, Tổng Giám đốc IOM, chia sẻ. IOM cũng đang khẩn trương chuyển lều bạt và hàng cứu trợ tới Tawila, song cảnh báo “nhu cầu đang tăng nhanh hơn khả năng tiếp tế”.

Cộng đồng quốc tế cần hành động mạnh mẽ hơn

Đặc phái viên LHQ đang tiến hành các cuộc thảo luận giữa hai bên nhằm giảm leo thang và bảo vệ dân thường. Cùng lúc, các tổ chức khu vực như Liên minh châu Phi (AU), Cơ quan Liên Chính phủ về Phát triển (IGAD), Liên đoàn Ả Rập và Liên hợp quốc đang phối hợp trong khuôn khổ cơ chế Bộ Tứ để tổ chức đối thoại liên Sudan.

Tổng Thư ký LHQ António Guterres mô tả El-Fasher là “tâm điểm của khổ đau” và lên án các cuộc tấn công vào dân thường, phá hủy cơ sở hạ tầng thiết yếu, bạo lực giới tính và tấn công có động cơ sắc tộc. Đồng thời, ông cũng kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức, thúc giục quân đội chính phủ và RSF tham gia đối thoại với đặc phái viên của LHQ hướng tới một thỏa thuận hòa bình lâu dài.

Các nỗ lực ngoại giao cũng đang được thúc đẩy song song với cơ chế Tứ Cường gồm Ai Cập, Ả Rập Xê Út, UAE và Mỹ, trong khi Hội nghị Bộ trưởng AU–LHQ tại Addis Ababa sắp tới được kỳ vọng sẽ giúp các bên thống nhất hành động.

“Đã nhiều tháng trôi qua kể từ khi các cảnh báo được đưa ra, nhưng Hội đồng Bảo an vẫn chưa có hành động quyết liệt để ngăn chặn thảm kịch này”, bà Pobee nói.

“Chúng ta phải sử dụng mọi công cụ để yêu cầu hòa bình”, bà Pobee nhấn mạnh. “Liên hợp quốc trông đợi Hội đồng Bảo an dẫn đầu trong việc chấm dứt cuộc chiến tàn khốc này”.