Chế độ chăm sóc, dinh dưỡng cho trẻ mắc tay chân miệng tại nhà, tránh biến chứng nguy hiểm

Cách ly và kiểm soát tình trạng sốt của trẻ

Theo thống kê của Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), số ca mắc tay chân miệng đang ngày càng tăng, trung bình cả nước ghi nhận 350 ca/tuần phải nhập viện, trong đó 10% số bệnh nhi cần phải sử dụng thuốc đặc trị Immunoglobulin.

Bệnh tay chân miệng lưu hành tại Việt Nam chủ yếu do chủng Enterovirus 71 (EV71) và Coxsackie A16; 90% ca bệnh xảy ra ở trẻ dưới 3 tuổi. Trong đó, chủng EV71 gây bệnh cảnh nặng và dễ biến chứng hơn. Nếu trẻ biến chứng không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể tử vong.

Năm nay, Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận nhiều trẻ mắc tay chân miệng bị biến chứng thần kinh hơn, trong đó, điển hình nhất là viêm não.

Từ đầu năm 2023 đến nay, Bệnh viện Nhi Trung ương đã tiếp nhận hơn 1.200 trẻ mắc bệnh tay chân miệng đến khám với gần 500 trẻ phải nhập viện điều trị. Trong số đó có 20 - 30% trường hợp là nhiễm chủng virus EV71.

Theo các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương, đối với trẻ mắc tay chân miệng ở mức độ nhẹ, chỉ có loét miệng, tổn thương ở da đi kèm hoặc không kèm sốt thì trẻ có thể được điều trị và theo dõi tại nhà.

Các bác sĩ khuyến cáo, khi trẻ mắc tay chân miệng, gia đình nên cho trẻ cách ly ở nhà trong 10-14 ngày đầu của bệnh. Đồng thời, gia đình cần báo ngay cho trường học, nhà trẻ hoặc cơ quan y tế gần nhất để có phương án vệ sinh các bề mặt, dụng cụ mà trẻ đã từng tiếp xúc, cũng như theo dõi sức khoẻ của các bé đã tiếp xúc với trẻ mắc bệnh.

Nơi ở của trẻ cần thông thoáng, sạch sẽ, có ánh nắng mặt trời. Nếu trẻ sốt trên 38,5 độ C, cha mẹ chườm ấm ở cổ, nách, bẹn kết hợp cho trẻ uống thuốc hạ sốt thành phần Paracetamol 10-15mg/kg cách 4-6 giờ/lần, 1 ngày không quá 4 lần. Nếu trẻ vẫn sốt cao liên tục thì cha mẹ dùng Ibuprofen 5-10mg/kg/lần xen kẽ với Paracetamol (Ibuprofen cần uống theo chỉ định của bác sĩ).

Chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bị tay chân miệng

Các bác sĩ lưu ý, để tránh trẻ bị nhiễm lạnh dẫn đến viêm phổi, cha mẹ cần chú ý không làm ướt quần áo của trẻ khi chườm ấm; Cho trẻ uống dung dịch Oresol theo nhu cầu để đảm bảo cân bằng nước và điện giải (Oresol cần được pha đúng liều lượng in trên bao bì).

Phụ huynh nên chú ý vệ sinh răng miệng cho trẻ bằng dung dịch NaCl 0,9% hoặc pha nước ấm với muối (1 muỗng 5g muối pha với 240ml nước ấm). Với trẻ lớn có thể nuốt, cha mẹ cho trẻ tự xúc miệng;

Với trẻ nhỏ, người chăm sóc dùng tay quấn gạc mềm vệ sinh răng, góc má, lưỡi nhẹ nhàng, tránh làm tổn thương niêm mạc miệng; Bôi Glycerin borat, Zytee… vào vết loét miệng 3 lần/ ngày, trước khi ăn 30 phút đến 1 giờ.

Vệ sinh thân thể, cha mẹ tắm cho trẻ hàng ngày bằng xà phòng sát khuẩn hoặc nước sạch, sau khi tắm bôi Betadine 3% đề phòng nhiễm trùng da.

Cha mẹ cần chú ý tắm cho trẻ nhẹ nhàng, không kỳ cọ mạnh, không chọc vỡ hay đắp lá lên nốt phỏng; Cắt móng tay cho con để trẻ không gãi mạnh làm vỡ các nốt phỏng nước, gây nhiễm trùng.

Nếu trẻ nhỏ còn bú, mẹ tiếp tục cho ăn sữa mẹ (vắt sữa đổ thìa khi trẻ đau miệng không bú được). Trẻ lớn cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu như súp, cháo; Nên cho trẻ ăn làm nhiều bữa nhỏ; Không nên cho trẻ ăn đồ cay, nóng, cứng.

Bệnh tay chân miệng có nhiều biến chứng nguy hiểm và đặc biệt là diễn biến rất nhanh trong vòng vài giờ.

Do đó, khi trẻ được điều trị bệnh tại nhà, ngoài việc chăm sóc và cho trẻ uống thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ thì cha mẹ cần theo dõi sát diễn biến bệnh của trẻ để kịp thời đưa trẻ đến cơ sở y tế, tránh hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.

Một số dấu hiệu bệnh trở nặng như: Khi trẻ sốt cao không đáp ứng với điều trị, cụ thể trẻ sốt trên 38,5 độ C kéo dài hơn 48 giờ và không đáp ứng với thuốc hạ sốt. Dấu hiếu thứ hai là trẻ bị giật mình, đây là dấu hiệu của tình trạng nhiễm độc thần kinh. Cha mẹ chú ý quan sát xem tần suất giật mình có tăng theo thời gian hay không.

Ngoài ra, trẻ có thể quấy khóc nhiều, quấy khóc cả đêm không ngủ (Trẻ cứ ngủ khoảng 15-20 phút lại dậy quấy khóc khoảng 15-20 phút rồi lại ngủ tiếp). Một số dấu hiệu khác: Khó thở, nôn nhiều, nôn khan, khó nuốt, yếu chân tay, đi loạng choạng…

Qua đó, các bác sĩ khuyến cáo, nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cha mẹ cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được xác định mức độ bệnh, đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, không nên tìm hiểu trên mạng rồi tự ý dùng thuốc, có thể khiến bệnh của trẻ nặng thêm.