Giá cát tăng cao, tỉnh Thanh Hóa mạnh tay triển khai giải pháp 'hạ nhiệt'

Nguồn cung đáp ứng chưa đủ 2% nhu cầu

Thời gian gần đây, thực trạng thiếu cát xây dựng hiện không còn là vấn đề cục bộ mà đã trở thành bài toán nan giải trên quy mô toàn quốc. Trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa, phát triển hạ tầng và đầu tư công ngày càng tăng nhanh, nhu cầu về vật liệu xây dựng, đặc biệt là cát san lấp và cát bê tông ngày càng tăng cao, thế nhưng vì nhiều nguyên nhân khác nhau, nguồn cung lại đang bị tắc nghẽn, điều này đã gây ra nhiều hệ lụy xấu, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương.

Riêng tại Thanh Hóa, một trong những địa phương có số lượng mỏ khoáng sản được cấp phép lớn nhưng tình trạng “khát cát” lại đang ở mức đáng báo động. Mặc dù có tới hơn 300 mỏ đất, đá, cát đang còn hiệu lực khai thác, nhưng theo thống kê, cát xây dựng mới chỉ đáp ứng khoảng 1,84% nhu cầu thị trường.

Sự thiếu hụt này đã và đang kéo theo hàng loạt hệ lụy nguy hiểm như tiến độ nhiều công trình bị đình trệ, giá vật liệu leo thang, thị trường xuất hiện hiện tượng đầu cơ, thổi giá. Rõ ràng, nếu không có giải pháp tổng thể, lâu dài, tình trạng này sẽ tiếp tục là “điểm nghẽn” trong quá trình phát triển hạ tầng và đô thị hóa ở Thanh Hóa.

Một doanh nghiệp chuyên cung ứng bê tông như “ngồi trên đống lửa” chia sẻ, là đơn vị chuyên sản xuất các loại vật liệu xây dựng như bê tông thương phẩm, bê tông nhựa Asphalt, cống thoát nước, gạch không nung, … vì vậy nguyên liệu đầu vào chủ yếu là cát, đá, xi măng thế nhưng hiện nay giá cát tăng khoảng 30 - 40%, nhiều khi có tiền cũng không mua được đã khiến việc kinh doanh đình trệ, tiêu thụ sản phẩm khó khăn, ảnh hưởng đến doanh nghiệp và người lao động của công ty.

Có lẽ, doanh nghiệp trên chỉ là một trong số rất nhiều doanh nghiệp đang điêu đứng vì nguồn cung cát bị đứt gãy. Để tháo gỡ khó khăn trong việc cung ứng vật liệu xây dựng trong đó có cát, tỉnh Thanh Hóa đã giao các sở, ban, ngành triển khai nhiều giải pháp đồng bộ.

Những giải pháp cần làm ngay

Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên đã được bàn luận, phân tích rất nhiều, tỉnh Thanh Hóa cũng đã liên tục tổ chức các cuộc họp khẩn, văn bản chỉ đạo nóng để cùng giải quyết vấn đề trên. Trong các hội nghị do UBND tỉnh Thanh Hóa tổ chức gần đây để ‘hạ nhiệt’ thị trường cát mà phóng viên Báo Công Thương ghi nhận cho thấy sự ‘sốt ruột’ từ lãnh đạo tỉnh. Bởi hơn ai hết, họ hiểu rằng nếu không nhanh chóng giải quyết triệt để, sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu chính là tăng trưởng 2 con số mà tỉnh Thanh Hóa đã đề ra.

Mới đây, ngày 29/7/2025, UBND tỉnh Thanh Hóa cũng đã ban hành Kế hoạch số 2595/QĐ-UBND nhằm khắc phục các tồn tại, hạn chế trong quản lý, cấp phép hoạt động khoáng sản để giải quyết tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh.

Trong đó, có 1 số nhóm giải pháp chính, cấp thiết đã được đưa ra và cần phải thực hiện ngay để “giải cơn khát” này trước khi quá muộn. Cụ thể, UBND tỉnh Thanh Hóa giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, cùng với các đơn vị liên quan cần phối hợp với các chủ các mỏ đang hoạt động, nếu đủ điều để nâng công suất khai thác thì khẩn trương hoàn thiện hồ sơ nâng công suất ngay. Nhanh chóng cấp phép, cho thuê đất cũng như giải quyết các vướng mắc về giải phóng mặt bằng, bãi tập kết,… để đưa vào hoạt động đối với các mỏ đã trúng đấu giá.

Các sở, ngành liên quan cần chủ động cắt giảm thời gian thẩm định các thủ tục hành chính, theo cơ chế ưu tiên “làn xanh” để tăng nguồn cung vật liệu xây dựng trên địa bàn.

Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Công an tỉnh, Sở Tư pháp, cơ quan thuế đánh giá, đề xuất đối với các mỏ có dấu hiệu vi phạm do thiếu hiểu biết về pháp luật, có tính chất, mức độ đơn giản chưa đến mức phải xem xét trách nhiệm hình sự, tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh xử lý vi phạm hành chính theo quy định; đồng thời yêu cầu các đơn vị khắc phục (nộp phạt, kê khai nộp thuế bổ sung, xác định và truy thu số lợi bất hợp pháp đảm bảo tránh thất thu ngân sách nhà nước).

UBND tỉnh Thanh Hóa cũng giao các đơn vị liên quan, khẩn trương rà soát các khu vực mỏ đã có trong quy hoạch, đảm bảo không bị chồng lấn; nếu có bị chồng lấn với các quy hoạch khác thì phải tiến hành rà soát, cập nhật đưa ra khỏi quy hoạch hoặc nhanh chóng điều chỉnh.

Sở Xây dựng sẽ rà soát, thống kê các dự án đầu tư xây dựng công trình trên địa bàn tỉnh như dự án khơi thông luồng lạch có khả năng thu hồi các làm vật liệu xây dựng thông thường gửi Sở Nông nghiệp và Môi trường để hướng dẫn các chủ đầu tư, nhà đầu tư thực hiện việc đăng ký thu hồi khoáng sản theo quy định để bổ sung nguồn cung vật liệu xây dựng cho các công trình dự án trên địa bàn.

Một vấn đề khác cũng được UBND tỉnh Thanh Hóa giao các sở, ban, ngành tham mưu để gỡ “nút thắt tâm lý” cho các chủ mỏ. Với tâm lý e ngại trách nhiệm, không dám đầu tư mở rộng hoặc nâng công suất vì lo sai phạm; chính quyền cũng sẽ tạo cơ chế rõ ràng, minh bạch và hỗ trợ các chủ mỏ yên tâm triển khai hoạt động theo đúng quy định pháp luật.

Các chủ mỏ cát cũng cần chủ động kê khai bổ sung đối với khối lượng khoáng sản đã khai thác nhưng chưa kê khai; chủ động khắc phục các sai phạm trong quá trình hoạt động khoáng sản; tích cực phối hợp với cơ quan chức năng để được giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc. Việc này không chỉ nhằm đảm bảo cho doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, đúng quy định mà còn để doanh nghiệp hiểu được trách nhiệm của mình đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà.

Cùng với việc đẩy mạnh nguồn cung, tỉnh Thanh Hóa cũng đã xác định sẽ siết chặt công tác giám sát. Công an tỉnh Thanh Hóa chủ động kiểm tra, xác minh, không để các đối tượng xã hội núp bóng doanh nghiệp để thao túng thị trường khoáng sản; lợi dụng khan hiếm để khai thác trái phép hoặc đầu cơ, tăng giá. Nếu phát hiện mỏ nào có dấu hiệu vi phạm pháp luật, gây thất thu ngân sách nhà nước sẽ xử lý nghiêm, không có vùng cấm, không có ngoại lệ.

Bài toán “khát cát” đã rõ, lời giải cũng đã có, vấn đề là phải bắt tay vào hành động ngay. Nếu chậm trễ, hệ lụy không chỉ là những công trình bị trì hoãn, dòng vốn bị tắc nghẽn mà sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hành trình bứt phá và hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng bền vững của Thanh Hóa.