Kinh nghiệm quốc tế về quản lý thuế nội dung số: Việt Nam học được gì?

Minh bạch, công bằng và quản lý điện tử

Các nền tảng trực tuyến như livestream, mạng xã hội, YouTube hay các dịch vụ nội dung số tạo ra nguồn doanh thu khổng lồ. Song, lĩnh vực này cũng đặt ra nhiều thách thức về minh bạch và hiệu quả quản lý thuế.

Tại Trung Quốc, ngày 20/6/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 810 về việc cung cấp thông tin thuế của các doanh nghiệp nền tảng Internet. Quy định này áp dụng cho các nền tảng thương mại điện tử, livestream, video ngắn và các nền tảng kết nối giao dịch có lợi nhuận, bao gồm cả các nền tảng nước ngoài hoạt động tại Trung Quốc. 

Theo đó, các doanh nghiệp nền tảng có trách nhiệm thu thập, xác minh danh tính, kê khai doanh thu của người sáng tạo nội dung và báo cáo định kỳ hằng quý, chậm nhất 1 tháng sau khi kết thúc quý. Trường hợp vi phạm có thể bị xử phạt đến 500.000 nhân dân tệ, thể hiện quyết tâm của Chính phủ Trung Quốc trong việc tăng cường tính minh bạch và tuân thủ nghĩa vụ thuế.

Nghị định số 810 được xây dựng trên cơ sở tham chiếu chuẩn OECD, nhấn mạnh yêu cầu quản lý điện tử, công khai thu nhập và tạo thuận lợi cho người nộp thuế. Tổng cục Thuế Trung Quốc (STA) cũng thiết lập hạ tầng dữ liệu an toàn, cung cấp hướng dẫn chi tiết, hỗ trợ các KOL, streamer, YouTuber thực hiện nghĩa vụ thuế thuận tiện và đúng quy định.

Tại Liên minh châu Âu (EU), Chương trình DAC7, có hiệu lực từ năm 2023, mở rộng phạm vi quản lý thuế sang các nền tảng kỹ thuật số, bao gồm cả nền tảng trong và ngoài EU có hoạt động kinh doanh, cung cấp dịch vụ hoặc nội dung trực tuyến tại khu vực này. 

Theo đó, các nền tảng có trách nhiệm thu thập và cung cấp thông tin cá nhân, tài chính của người bán hoặc người sáng tạo nội dung cho cơ quan thuế. Dù không đặt ra mức thuế suất mới, DAC7 có vai trò giám sát minh bạch nguồn thu nhập trong không gian số, góp phần bảo đảm công bằng giữa các chủ thể tham gia nền kinh tế số.

Không chỉ các nền kinh tế lớn, từ tháng 9/2025, Cơ quan Thuế Nam Phi (SARS) cũng đã chính thức công nhận ngành sáng tạo nội dung là một nhóm đối tượng nộp thuế độc lập. Theo đó, mọi khoản thu nhập từ quảng cáo, hợp tác thương hiệu, tài trợ, dù được trả bằng tiền hay hiện vật, đều thuộc diện chịu thuế. SARS áp dụng nguyên tắc “tự giác kê khai, Nhà nước hỗ trợ”. Đồng thời, triển khai hướng dẫn, hội thảo trực tuyến và cổng kê khai điện tử, giúp người sáng tạo nội dung thuận lợi trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế.

Từ kinh nghiệm quốc tế, có thể thấy rõ 3 định hướng lớn: minh bạch hóa thu nhập và quản lý điện tử, bảo đảm công bằng giữa các loại hình kinh doanh và đơn giản hóa thủ tục cho đối tượng nộp thuế nhỏ lẻ. Quan trọng hơn, các quốc gia, trong đó có Việt Nam, đều đang hướng tới xây dựng một cơ chế thuế vừa bảo đảm nghĩa vụ với Nhà nước, vừa khuyến khích sự phát triển của ngành công nghiệp sáng tạo nội dung số.

Đột phá của Việt Nam: Từ luật cũ đến nền kinh tế số minh bạch

So với các văn bản hiện hành, Việt Nam đang thực hiện những thay đổi mang tính đột phá. Trước đây, hoạt động của KOL, streamer, YouTuber và các cá nhân sáng tạo nội dung số gần như chưa được quản lý. Đến năm 2021, Thông tư số 40/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính đã đặt nền móng đầu tiên, khi quy định rõ nghĩa vụ thuế đối với doanh nghiệp, hộ kinh doanh và cá nhân sáng tạo nội dung số.

Cụ thể, đối với doanh nghiệp, thu nhập từ thị trường nước ngoài được hưởng thuế suất 0%, còn thu nhập từ thị trường trong nước áp dụng mức 10%. Đối với cá nhân, doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm được miễn thuế; doanh thu vượt ngưỡng phải nộp thuế theo tỷ lệ 2% thuế giá trị gia tăng và 1% thuế thu nhập cá nhân đối với phần thu nhập trong nước, trong khi thu nhập từ thị trường nước ngoài chỉ áp dụng mức 0% thuế giá trị gia tăng. 

Trên cơ sở đó, Dự thảo Luật Thuế TNCN (sửa đổi) vừa được trình lên Quốc hội, đã mở rộng cơ sở thuế, đưa nhóm thu nhập từ nền tảng số vào diện chịu thuế, đồng thời nâng mức thuế suất từ 2% lên 5%, thể hiện sự công nhận chính thức đối với nghề sáng tạo nội dung số, như một lĩnh vực kinh doanh mới trong nền kinh tế số.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng quy định mức doanh thu không phải chịu thuế là 200 triệu đồng/năm, đồng thời bãi bỏ hình thức thuế khoán vốn phổ biến với cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ. Quy định này khuyến khích chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp, góp phần quản lý minh bạch, đồng bộ với Luật Thuế giá trị gia tăng và Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp. Với phương thức tính thuế mới, cá nhân có doanh thu từ 3 - 50 tỷ đồng/năm áp dụng thuế suất 17%, trên 50 tỷ đồng/năm áp dụng 20%. 

Dự thảo cũng nêu rõ, việc mở rộng cơ sở thuế sẽ bảo đảm công bằng, minh bạch và đơn giản hóa thủ tục hành chính. Theo đó, Việt Nam đã học hỏi kinh nghiệm quốc tế trong việc áp dụng quản lý điện tử, minh bạch hóa thu nhập từ nền tảng số nhưng vẫn duy trì sự linh hoạt cho cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ, phù hợp với điều kiện thực tế. 

Bên cạnh đó, đột phá lớn nhất trong dự thảo là việc “chính danh hóa” ngành sáng tạo nội dung số. Khi được công nhận là cá nhân kinh doanh, những nhà sáng tạo nội dung vừa có nghĩa vụ nộp thuế, vừa được hưởng quyền lợi hợp pháp như bảo vệ bản quyền, ký hợp đồng minh bạch, tiếp cận chính sách đào tạo, bảo hiểm xã hội và hỗ trợ nghề nghiệp. Đây là bước tiến quan trọng, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp sáng tạo nội dung, đồng thời nâng cao tính chuyên nghiệp, minh bạch và công bằng trong môi trường kinh tế số Việt Nam.

Hiện tại, Việt Nam đang hướng tới một cơ chế thuế cân bằng, học hỏi kinh nghiệm quốc tế, nhưng điều chỉnh phù hợp với bối cảnh trong nước, bảo đảm cho ngành sáng tạo nội dung phát triển bền vững và chuyên nghiệp. Việc điều chỉnh ngưỡng thu nhập chịu thuế, giảm bậc thuế và tăng mức giảm trừ gia cảnh thể hiện rõ chủ trương hoàn thiện chính sách thuế theo hướng công bằng, phù hợp thực tiễn, khuyến khích khai báo trung thực, minh bạch hóa thu nhập từ mọi nguồn, nhất là từ nền tảng số.

Các số liệu từ dự thảo cũng nhấn mạnh tác động thực tế, ngưỡng thu nhập tính thuế từ trúng thưởng, bản quyền, nhượng quyền thương mại, nhận thừa kế tăng từ 10 triệu lên 20 triệu đồng, giảm bậc thuế từ 7 xuống 5 bậc, mức giảm trừ gia cảnh tăng từ 11 triệu lên 15,5 triệu đồng/người, phụ thuộc 4,4 - 6,2 triệu đồng. Đây là những bước chuẩn hóa, vừa hỗ trợ người nộp thuế vừa đảm bảo nguồn thu ngân sách quốc gia.

Lê Vân