Còn 2 tháng nữa, thuế khoán chính thức bị 'khai tử': Hộ kinh doanh cần lưu ý gì?

Theo tinh thần của Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị và Quyết định 3389 của Bộ Tài chính, từ 1/1/2026, Việt Nam sẽ chấm dứt hoàn toàn hình thức khoán thuế. Toàn bộ các hộ đang tính thuế theo phương pháp khoán buộc phải chuyển sang mô hình kê khai, hoặc lựa chọn bước lên doanh nghiệp nhỏ và vừa, với nhiều ưu đãi về thuế theo quy định hiện hành. Đây là bước chuyển lịch sử đối với hệ thống hộ kinh doanh tại Việt Nam.

Liên quan tới vấn đề này, ông Mai Sơn, Phó cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính cho biết: Mục tiêu lớn nhất là hỗ trợ hộ kinh doanh (HKD) chuyển đổi sang mô hình kê khai một cách chủ động, thuận lợi, đúng pháp luật.

Việc này giúp HKD theo dõi doanh thu, chi phí minh bạch, quản lý hiệu quả hơn, tránh bị động hay vi phạm khi cơ chế mới áp dụng từ 2026.

Xa hơn, đây là bước chuẩn bị để HKD có điều kiện phát triển lên mô hình doanh nghiệp (DN), đóng góp tích cực cho nền kinh tế và xây dựng hệ thống thuế hiện đại, công bằng, bình đẳng.

Như vậy, từ nay đến thời điểm 1/1/2026 còn khoảng 2 tháng nữa, ngành thuế cam kết đồng hành với HKD trong việc chuyển đổi sang mô hình kê khai. Tuy nhiên, một số HKD không khỏi thắc mắc việc bỏ thuế khoán, họ sẽ cần gì?

Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn đã chia sẻ rằng, thực tế ai kinh doanh cũng đều có ghi chép sổ sách - nhập hàng, bán ra, hàng tồn… cơ quan thuế sẽ hỗ trợ bà con HKD chuyển đổi việc ghi chép thủ công sang phần mềm trên điện thoại thông minh, giúp kê khai dễ dàng và thuận lợi hơn.

Đối với việc chuyển đổi sang phần mềm mới, Phó Cục trưởng Mai Sơn cho biết, hiện cả nước có hơn 110 nhà cung cấp giải pháp phần mềm, hóa đơn điện tử và kế toán. Và hiện nay đã có một số cơ quan thuế đã ký thỏa thuận với các đơn vị có thể cung cấp gói giải pháp trọn gói giảm 50% chi phí ban đầu gồm phần mềm kế toán, miễn phí phần mềm hóa đơn điện tử và 1 năm sử dụng chữ ký số cho HKD.

“Ngành Thuế ghi nhận những nỗ lực và sự hỗ trợ của các đơn vị cung cấp gói giải pháp và để hỗ trợ bà con có thể tiếp cận phần mềm với chi phí hợp lý và dễ sử dụng nhất, đề nghị các nhà cung cấp có các giải pháp giảm chi phí tối đa và trong giai đoạn đầu tiên có thể hỗ trợ miễn phí cho HKD trong quá trình mới làm quen với sự chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai thuế”, Phó Cục trưởng Mai Sơn bày tỏ mong muốn.

Cũng liên quan tới việc bỏ thuế khoán, chuyển sang mô hình kê khai, Cục Thuế lưu ý một số vấn đề.

Thứ nhất, về chế độ kế toán, cơ quan thuế sẽ “biến” sổ ghi chép tay thành sổ kế toán điện tử đơn giản, dễ sử dụng. Hóa đơn mua vào cơ bản phải có chứng từ; riêng hàng hóa từ cá nhân sản xuất, nuôi trồng trực tiếp sẽ được lập bảng kê thay cho hóa đơn.

Thứ hai, thuế khoán hiện nay chưa phản ánh đúng thực tế. Ví dụ: Hai hộ bán phở cạnh nhau, cùng quy mô nhưng doanh thu khác nhau, hộ bán ít vẫn phải nộp thuế như hộ bán nhiều, thậm chí lỗ vẫn phải nộp. Khi chuyển sang kê khai, mức thuế sẽ công bằng và minh bạch hơn.

Thứ ba, đối với hóa đơn, cơ quan thuế khuyến khích các hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn đầu vào. Việc xuất hóa đơn đầu vào để ghi nhận chi phí và làm cơ sở chứng minh tính hợp lệ của nguồn gốc hàng hóa, dịch vụ rõ ràng doanh thu, chi phí và chứng minh nguồn gốc hàng hóa, điều quan trọng không chỉ với thuế mà còn để bảo vệ người tiêu dùng.

Điều này góp phần minh bạch bằng cách chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa và chi phí kinh doanh, giúp tránh bị truy thu thuế và phạt hành chính. Việc này cũng tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững, giúp hộ kinh doanh dễ dàng chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp lớn hơn.

Thứ tư, liên quan hàng tồn kho và hóa đơn, hộ kinh doanh nhỏ thường tồn ít hàng, còn hộ kinh doanh lớn đã quen với việc sử dụng chứng từ. Cơ quan thuế cũng đang nghiên cứu cho phép gộp hóa đơn lẻ cuối ngày, đồng thời chi phí in hóa đơn hiện rất thấp nhờ hệ thống POS điện tử.

Thứ năm, với mặt hàng đặc thù như rau củ quả có hạn sử dụng ngắn, ngành Thuế sẽ khảo sát thêm để đảm bảo quy định “có lãi mới nộp thuế”, phản ánh đúng thực tế kinh doanh.