Tiến tới hạn chế khai thác các khoáng sản có tác động lớn tới sự phát triển của Hà Nội

Ngày 15/6, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam TP Hà Nội tổ chức Hội nghị phản biện xã hội đối với dự thảo Nghị quyết của HĐND TP điều chỉnh mức thu phí bảo vệ môi trường với khai thác khoáng sản trên địa bàn TP theo Nghị quyết số 115/2020/QH14 của Quốc hội.

Tăng 60% với 8 loại khoáng sản

Dự thảo Nghị quyết của HĐND TP, đề xuất mức thu phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản trên địa bàn thành phố tăng lên 60% so với mức quy định tại Nghị quyết số 06/2020/NQ-HĐND ngày 7/7/2020 và mức tối đa quy định tại Nghị định số 164/2016/NĐ-CP của Chính phủ.

Theo đó, chỉ số giá tiêu dùng dự kiến đến năm 2025 tăng 50% so với năm 2012, do vậy mức thu phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản trên địa bàn thành phố đề xuất tăng thêm 50%. Ngoài ra, do đặc thù của TP Hà Nội theo quy định Nghị quyết số 115/2020/QH14 đề xuất tăng phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản thêm 10%.

Góp ý vào dự thảo Nghị quyết, các chuyên gia đều nhất trí, việc ban hành quyết định mới về thu phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản trên địa bàn thành phố là cần thiết.

Tuy nhiên, ông Vũ Hào Quang, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn tổng hợp, phân tích dư luận xã hội cho rằng, việc tăng thu phí bảo vệ môi trường trên cơ sở dựa vào ước lượng chỉ số giá tiêu dùng năm 2025 tăng 50% so với năm 2012 là thiếu thực tế và khá thấp cần xem xét lại. Ông đề xuất mức phí phải tăng từ 170-180% so với phí hiện tại.

Trong khi đó, TS. Đinh Hạnh, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về kinh tế cho biết, mức đề nghị tăng thu phí bảo vệ môi trường khoáng sản đang được khai thác trên địa bàn TP Hà Nội hiện nay là 60% so với mức thu hiện hành là phù hợp, có sự đồng thuận của các đối tượng đang hoạt động khai thác khoáng sản được thể hiện trong quá trình lấy ý kiến.

Tuy nhiên, theo TS. Đinh Hạnh, không nên đồng đều giá 60% cho 8 loại khoáng sản mà cần định thuế riêng lẻ cho từng loại bởi nhu cầu, mức độ khan hiếm, mức độ gây ô nhiễm môi trường, giá cả mỗi loại khoáng sản cũng khác nhau.

Bên cạnh đó, Ban soạn thảo cần bổ sung thêm mục cơ chế quản lý nhằm bảo đảm nguồn thu được quản lý chặt chẽ hơn, tránh thất thoát…

Ông Phạm Ngọc Thảo, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội thì cho rằng, hiện nguồn khoáng sản nói chung và tại TP Hà Nội nói riêng đang ngày càng cạn kiệt. Các tổ chức tham gia khai thác khoáng sản ngày càng nhiều, cùng với đó vấn đề gian lận ngày càng nghiêm trọng, giá bán tăng cao, lợi nhuận mang lại cho các đơn vị xây dựng rất lớn trong khi đó thuế đánh vào khai thác khoáng sản có tăng nhưng tỉ lệ tăng còn thấp; Khai thác cát nhiều gây sụt lún các dòng sông, thay đổi dòng chảy… Chính vì vậy, cần đánh giá đúng về mức độ vi phạm môi trường để định giá thuế phí cho đúng.

“Theo tôi nên đặt tỉ lệ cao hơn 15-20% so với mức trung bình chứ không chỉ là 10% như bản dự thảo đưa ra”, ông Phạm Ngọc Thảo nhấn mạnh.

Xác định mức tăng cho từng loại khoáng sản

Trân trọng ghi nhận các ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Minh Hải nhấn mạnh, đây cũng là những gợi ý cho công tác quản lý Nhà nước, đặc biệt với các vấn đề trọng yếu như môi trường.

Phó Chủ tịch UBND TP cho biết, mục tiêu của việc tăng mức phí thu bảo vệ môi trường là cơ bản bù đắp một phần nhỏ ngân sách, định hướng khuyến khích các mặt hàng ngành nghề. Thời gian tới, thành phố sẽ tăng cường thu phí ở những nhóm ngành nghề như dữ liệu Big data- một lĩnh vực giúp các doanh nghiệp có thể khai thác phục vụ sản xuất kinh doanh...

Kết luận hội nghị, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội Nguyễn Lan Hương nhấn mạnh, các căn cứ pháp lý, cơ sở chính trị, cơ sở thực tiễn của Nghị quyết đều rất đầy đủ, tuy nhiên cần căn cứ vào các cơ sở chính trị như Đại hội XIII của Đảng, Chương trình 05 của Thành ủy... để dẫn dắt cho sự thay đổi về phí, mức phí.

Về thể thức văn bản, Chủ tịch Ủy ban MTTQ TP đề nghị các cơ quan tiếp thu, hoàn thiện từ tên, bố cục, nội dung, sự thống nhất đồng bộ giữa các văn bản liên quan; Đồng thời phải rõ vai trò trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức...

Nhấn mạnh, việc quy định mức phí ngoài đóng góp một phần nhỏ cho ngân sách, còn góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường; Ý thức trách nhiệm của các doanh nghiệp; Khuyến khích công nghệ khai thác, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, hạn chế những tác động tới môi trường... Đồng chí đề nghị, đối với mức tăng 8 loại khoáng sản, cần tiếp tục nghiên cứu chặt chẽ, khoa học, từ nhu cầu tới mức độ khan hiếm... để xác định mức tăng cho từng loại khoáng sản, tiến tới hạn chế khai thác các khoáng sản có tác động lớn tới sự phát triển của thành phố.

Bên cạnh đó cần rõ trách nhiệm cơ chế quản lý và thẩm quyền chế tài xử lý vi phạm; Khuyến khích sử dụng vật liệu khác để thay thế khoáng sản làm vật liệu xây dựng; Đồng thời đảm bảo cơ chế linh hoạt trong điều chỉnh tăng giảm mức phí...