Gia Lai đánh thức vùng biên, khai mở dư địa phát triển

Trên dải đất phía Tây Gia Lai, những xã biên giới từng được biết đến với đời sống kinh tế khó khăn đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ. Từ lợi thế giao thương qua cửa khẩu quốc tế đến tiềm năng đất đai, nông nghiệp, vùng biên đang dần được đánh thức, mở ra những dư địa mới để phát triển.

Tiềm năng dồi dào

Nằm giáp Campuchia, Ia Dom là xã biên giới đặc thù, không nằm trong diện sáp nhập đơn vị hành chính. Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, ông Trần Ngọc Phận, Bí thư Đảng ủy xã cho hay, ngay sau khi có chủ trương triển khai chính quyền địa phương hai cấp, Đảng ủy xã đã nhanh chóng tổ chức họp, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ phận để đảm bảo công việc thông suốt ngay từ ngày đầu.

“Khối lượng công việc lớn, thời gian gấp nhưng nhờ chuẩn bị kỹ lưỡng và tinh thần trách nhiệm, mọi hoạt động đều ổn định, không bị gián đoạn”, ông Phận nói.

Ia Dom từng ghi dấu ấn nhiều năm trước khi trở thành xã biên giới đầu tiên của cả nước đạt chuẩn nông thôn mới vào năm 2018. Yếu tố giúp địa phương đạt thành tựu này đến từ điều kiện tự nhiên và xã hội thuận lợi. Hai tuyến quốc lộ 19 và 14C chạy qua, mở ra cơ hội giao thương. Dân cư sống tập trung ở khu trung tâm và dọc các trục đường liên thôn, thuận lợi để phát triển hạ tầng và dịch vụ.

An ninh chính trị tại đây nhiều năm qua luôn ổn định. Người dân Ia Dom có truyền thống cách mạng, ý thức tốt trong việc chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Cùng với đó, đất đai màu mỡ là lợi thế quan trọng để xã phát triển nông nghiệp. Toàn xã có gần 11.120 ha đất sản xuất, trong đó 10.830 ha trồng cao su, điều, cà phê và cây ăn quả. Nổi bật nhất là Khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh, nơi đây vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch chung đến năm 2045, định hướng xây dựng thành khu kinh tế tổng hợp.

Trong quy hoạch này, đây sẽ là khu kinh tế tổng hợp đa ngành, đa lĩnh vực, gồm: Khu phi thuế quan (khu gia công sản xuất, xuất nhập khẩu, trưng bày triển lãm, giới thiệu sản phẩm…) và khu thuế quan (công nghiệp, đô thị, dịch vụ du lịch và các trung tâm tiếp vận của vùng tỉnh Gia Lai); là đầu mối giao thương phía Tây của tỉnh Gia Lai, vùng Tây Nguyên với các nước Campuchia, Myanmar, Thái Lan. Đây còn là điểm trung chuyển hàng hóa, khách du lịch quan trọng trên tuyến hành lang Đông - Tây giữa hai nước Việt Nam và Campuchia.

Tuy nhiên, ông Phận cũng thẳng thắn nhìn nhận khó khăn: “Điều địa phương còn thiếu chính là các nhà đầu tư xây dựng nhà máy chế biến sâu. Vùng nguyên liệu ở đây khá xa trung tâm nên chi phí vận chuyển cao. Vì vậy, nông sản vẫn chủ yếu tiêu thụ ở dạng thô, giá trị thấp. Trong Khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh hiện mới thu hút được 32 nhà đầu tư với 39 dự án, đa phần là dịch vụ, kho bãi và logistics, chưa có nhà máy chế biến quy mô lớn”.

Ông Phận cho biết, xã sẽ chú trọng đúng mức trong việc phát huy lợi thế Khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh; đồng thời, đề nghị tỉnh sớm bàn giao diện tích đất ngoài quy hoạch 3 loại rừng (khoảng 1.320 ha) để kêu gọi doanh nghiệp đầu tư.

"Phát huy lợi thế đất đai, chúng tôi sẽ tích cực kêu gọi doanh nghiệp liên kết sản xuất, đưa các giống cây trồng năng suất cao thay diện tích cây trồng kém hiệu quả, áp dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất góp phần nâng cao năng suất, tăng giá trị cây trồng”, Bí thư Đảng ủy xã Ia Dom nhấn mạnh.

Khơi thông tiềm lực, thu hút đầu tư

Tương tự, xã Ia Krái cũng sở hữu diện tích đất sản xuất nông nghiệp lớn với gần 14.270 ha. Trong đó, diện tích trồng cây công nghiệp dài ngày chiếm tới 11.100 ha, cây ăn quả khoảng 1.231 ha, còn lại là cây lương thực và dược liệu.

Địa phương này hiện có 5 doanh nghiệp nhà nước đang hoạt động: Công ty TNHH Một thành viên Cà phê Ia Châm, Cà phê Ia Blan, Cà phê 705, Công ty Cao su 715 và Công ty Cao su 74. Tuy nhiên, Ia Krái vẫn chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp tư nhân.

Dù bước phát triển chưa thật tương xứng với tiềm năng, song có thể thấy rõ Ia Dom, Ia Krái cùng nhiều xã vùng biên của Gia Lai đang từng bước được quy hoạch thành những vùng nguyên liệu trọng điểm, giữ vai trò nền tảng cho việc hình thành các chuỗi giá trị nông sản khép kín của địa phương.

Chuyến công tác mới đây của Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn tại khu vực biên giới đã nhấn mạnh quyết tâm của tỉnh trong việc sẽ kiến nghị Trung ương ban hành thêm các chính sách dài hạn, tạo “cần câu” sinh kế cho người dân, chứ không chỉ là hỗ trợ ngắn hạn.

Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai cũng yêu cầu chính quyền cần chủ động hơn nữa trong việc thu hút đầu tư, tạo sinh kế bền vững, giúp người dân tiêu thụ sản phẩm, ổn định cuộc sống. 

“Dư địa và nguồn lực tại các địa phương là rất lớn. Không chỉ thoát nghèo, người dân nơi đây hoàn toàn có cơ hội vươn lên làm giàu. Vấn đề quan trọng là lãnh đạo địa phương cần tư duy kết nối thị trường, tìm đầu ra sản phẩm và định hình chiến lược phát triển dài hạn. Đặc biệt, phải thúc đẩy ứng dụng công nghệ trong sản xuất, chế biến, nâng cao giá trị nông sản. Cần từng bước hỗ trợ hộ kinh doanh phát triển thành doanh nghiệp thì kinh tế vùng biên mới bứt phá”, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai nhấn mạnh.

Cũng theo lãnh đạo tỉnh, việc tiếp tục quy hoạch, nâng cấp và phát triển Khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh sẽ là động lực để thu hút đầu tư, biến nơi đây thành trung tâm thương mại, dịch vụ, chế biến nông sản của khu vực Tây Nguyên.

Với hướng đi rõ ràng này, bài toán lớn nhất cho vùng biên hiện nay là cải thiện hạ tầng giao thông và phát triển công nghiệp chế biến để tận dụng nguồn nguyên liệu dồi dào. Đồng thời, đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ cũng được xem là yếu tố quyết định để hiện thực hóa những dự án lớn.

Đất đai màu mỡ, con người cần cù, vị trí chiến lược cùng chính sách mở cửa đã giúp vùng biên Gia Lai từng bước thay đổi diện mạo. Ia Dom, Ia Krái và những địa phương lân cận đang trở thành những “cửa ngõ” quan trọng không chỉ để giao thương với nước bạn Campuchia mà còn là vùng đất tiềm năng cho các nhà đầu tư trong tương lai.

Trong tương lai gần, khi các chuỗi giá trị nông sản được hình thành, hạ tầng cửa khẩu đồng bộ, kinh tế vùng biên sẽ chuyển mình mạnh mẽ, đưa nơi từng là “vùng xa, vùng khó” trở thành cực tăng trưởng mới của tỉnh Gia Lai.

Khu Kinh tế Cửa khẩu Quốc tế Lệ Thanh được thành lập theo Quyết định số 139/2001/QĐ-TTg ngày 21/9/2001 của Thủ tướng Chính phủ (khi đó mang tên Khu Kinh tế Cửa khẩu đường 19, tỉnh Gia Lai).

Khu Kinh tế nằm trong khu vực tam giác phát triển Campuchia - Lào - Việt Nam. Đây là khu vực tập trung các điều kiện để phát triển thương mại, dịch vụ, du lịch, công nghiệp.