Bộ trưởng GD&ĐT: 'Phải cấp bách tăng lương và phụ cấp ưu đãi cho giáo viên'

- Thời gian qua, tỷ lệ giáo viên nghỉ việc được cho là cao nhất trong lịch sử. Theo Bộ trưởng, đâu là nguyên nhân chính và Bộ GD&ĐT giải quyết vấn đề này thế nào?

Hiện mức thu nhập của giáo viên mầm non và tiểu học ra trường sau 5 năm công tác bình quân đạt 4,5 đến 4,7 triệu đồng, đã tính cả lương và phụ cấp ưu đãi 35%. Dạy được 5 năm, giáo viên thêm phụ cấp thâm niên 5%. Còn với những người mới tuyển, thu nhập chỉ khoảng 3 triệu đồng trong 2-3 năm đầu.

Giáo viên mầm non ở các vùng đặc biệt khó khăn, được trợ cấp ưu đãi 70%, cộng thêm phụ cấp thu hút của địa phương hoặc làm việc tại các trường chuyên biệt (trường cho trẻ em cần chăm sóc đặc biệt), lương sau 5 năm công tác có thể đạt 6 triệu đồng, nhưng số lượng không nhiều.

Một số giáo viên chia sẻ với tôi, đi làm cả chục năm, cuối tháng nhận lương 5 - 6 triệu đồng, rút ra đóng tiền học cho hai con hết 3 triệu. Số tiền ít ỏi còn lại chỉ đủ để các thầy cô đi chợ khoảng nửa tháng. Ngoài giờ lên lớp, nhiều giáo viên lại chạy đôn đáo làm thêm các nghề khác kiếm tiền lo cho gia đình. Việc mua nhà, nuôi con trở thành nỗi ám ảnh với nhiều nhà giáo, đặc biệt là ở thành phố lớn.

Các giáo viên mầm non, tiểu học phải đến trường từ rất sớm để đón học sinh, lo cho các cháu từ bữa ăn, giấc ngủ, học hành. Một ngày làm việc của những thầy cô này thường rất dài, trong khi đó, đồng lương họ nhận được vẫn không lo nổi cuộc sống.

Chỉ 10 tháng năm 2022, cả nước có hơn 16.000 giáo viên bỏ việc, bình quân cứ 100 nhà giáo thì một người ra khỏi ngành. Tỷ lệ lớn thầy cô bỏ việc là ở khối mầm non, tiểu học. Nguyên nhân chủ yếu là lương quá thấp, trong khi công việc quá nhiều vì giáo viên phải vừa dạy, vừa dỗ, vừa chăm sóc học sinh. Một số tỉnh đưa ra chỉ tiêu nhưng không tuyển dụng được vì không có nguồn; hoặc có nguồn nhưng nhiều người lại chọn làm việc khác có thu nhập cao hơn.

Thực trạng này đòi hỏi phải cấp bách tăng lương và phụ cấp ưu đãi cho giáo viên, nhất là khối mầm non, tiểu học. Tôi cũng mong các địa phương hỗ trợ nhiều hơn đến nhóm giáo viên hiện nay chưa được quan tâm, đó là những cô giáo dạy mầm non tư thục theo mô hình nhóm trẻ.

- Giải pháp tăng lương và tăng phụ cấp sẽ ngăn được giáo viên nghỉ việc và thu hút người tài vào ngành Sư phạm, thưa Bộ trưởng?

Đây là vấn đề cấp bách để nâng cao chất lượng đời sống cho giáo viên, theo tinh thần có thực mới vực được đạo.

Số lượng giáo viên nghỉ việc vừa qua tập trung tại các thành phố, khu công nghiệp như TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai - nơi có mức sống bình quân của người dân cao. Giáo viên với đồng lương thấp, chênh lệch mức sống nhiều, không thể yên bình trong cái nghèo. Ở những khu vực này, giáo viên nếu bỏ việc cũng dễ dàng kiếm được việc khác vì lợi thế được đào tạo, có trình độ văn hóa.

Tôi mong rằng, Đảng, Nhà nước ưu tiên xem xét việc tăng lương, phụ cấp ưu đãi cho giáo viên, để những người thầy không còn phải tính toán chi ly, co kéo đồng lương eo hẹp cho hàng chục khoản chi mỗi tháng; toàn tâm toàn ý, yên tâm giảng dạy kiến thức cho học sinh.

Bộ GD&ĐT sẽ rà soát các chế độ chính sách khác như quản trị làm việc, hoạt động chuyên môn, phát triển bản thân, giảm những công việc hành chính ngoài chuyên môn cho giáo viên.

Đổi mới giáo dục là việc tất yếu phải làm theo Nghị quyết của Trung ương, do đó, ngành tính toán hỗ trợ tối đa để giáo viên có thể điều chỉnh bản thân, thích ứng được yêu cầu, phương pháp dạy học, tiếp cận chương trình, sách giáo khoa, cách kiểm tra, đánh giá, tương tác với học sinh. Đây là thay đổi lớn nên cần quá trình, ngành giáo dục và nhà trường phải hỗ trợ, chia sẻ thì giáo viên mới có thể hoàn thiện, phục vụ tốt cho công việc. Chúng tôi cũng rất cần được chia sẻ, đồng hành, tôn trọng từ xã hội và phụ huynh.

- Tại phiên giải trình ngày 28/10 mới đây, Bộ trưởng đề cập việc sẽ đề xuất tăng gấp đôi phụ cấp cho giáo viên mầm non từ 35% lên 70%. Vì sao lại chỉ ở cấp mầm non, thưa ông?

Toàn quốc có hơn 1,2 triệu giáo viên các cấp học mầm non, phổ thông. Trong đó, cấp học mầm non gần 370.000 giáo viên. Thời gian qua, theo thống kê từ các địa phương, giáo viên thiếu nhiều nhất và bỏ việc nhiều nhất là ở bậc mầm non, số nghỉ việc ở bậc mầm non chiếm trên 40%.

Theo Luật Giáo dục 2019, chuẩn trình độ đào tạo của giáo viên mầm non là cao đẳng, giáo viên mầm non hạng III hưởng theo bảng lương chuyên môn nghiệp vụ công chức loại A0 có hệ số lương từ 2,10 đến 4,89.

Với mức phụ cấp 35%, thu nhập giáo viên mầm non thấp hơn nhiều so với giáo viên các cấp học khác có cùng thời gian công tác. Do đó, Bộ GD&ĐT đề xuất một số phương án quy định mức phụ cấp với giáo viên mầm non.

Trong đó, nếu tốt nhất có thể tăng phụ cấp ưu đãi cho giáo viên mầm non tương tự phụ cấp ưu đãi của y tế cấp cơ sở, nếu không thì cũng tối thiểu tăng 35% lên 70%, ngang với mức ưu đãi cũ của y tế cơ sở.

Đề xuất này nhằm chia sẻ một phần khó khăn, vất vả của giáo viên ngành học mầm non và triển khai thực hiện Nghị quyết số 41/2021/QH15 của Quốc hội khóa XV (khẩn trương nghiên cứu, tham mưu ban hành các chính sách đặc thù, bảo đảm chế độ, chính sách cho cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, người lao động trong các cơ sở giáo dục mầm non).

- Nhiều ý kiến cho rằng vị thế người thầy trong nhà trường không còn như trước, một số giáo viên vi phạm đạo đức nghề nghiệp, phụ huynh thiếu tôn trọng giáo viên… Ông suy nghĩ gì về vấn đề này?

Ngành giáo dục hiện có hơn 1,2 triệu giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục. Bên cạnh rất nhiều đóng góp to lớn, ý nghĩa của các thầy cô giáo với sự nghiệp giáo dục nói riêng và với sự phát triển đất nước, cũng tồn tại những việc chưa tốt ở nơi này nơi kia. Tuy nhiên, đó là những trường hợp cá biệt, thiểu số và không thể lấy đó để khái quát tình hình hay đánh giá phiếm diện về nghề giáo.

Đất nước đang đặt ra những mục tiêu phát triển trở thành một nước công nghiệp có thu nhập khá, đời sống nhân dân không ngừng được cải thiện. Đó là mục tiêu rất lớn của quốc gia và để đạt được mục tiêu đó, phát triển con người và phát triển nguồn nhân lực được xem là một trong ba giải pháp đột phá chiến lược. Trong bối cảnh ấy, ngành giáo dục đứng trước những trọng trách, yêu cầu, thách thức và cơ hội rất lớn, bởi để thực hiện thành công đột phát chiến lược về phát triển con người và phát triển nguồn nhân lực, giáo dục đào tạo đóng vai trò cốt yếu.

Từ hệ thống phổ thông đến hệ thống đại học đều đặt ra các nhiệm vụ đổi mới và nâng cao chất lượng. Trong các giải pháp cần triển khai, thực hiện, giải pháp có vai trò trụ cột, mang tính chất đột phá, đó là phát triển đội ngũ các nhà giáo, dựa vào lực lượng nhà giáo, phát huy trách nhiệm của lực lượng nhà giáo, lấy việc đổi mới phương pháp, tư duy của đội ngũ nhà giáo là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng. Chưa bao giờ lực lượng nhà giáo được đặt trước trách nhiệm, sứ mệnh vinh quang như hiện nay và cùng với đó, thách thức cũng lớn lao hơn bao giờ hết.

Sự thành bại của công cuộc đổi mới giáo dục mà Đảng, Chính phủ, Quốc hội đang triển khai có can hệ tới việc thành bại của công cuộc đổi mới quốc gia, mà yếu tố quyết định thành công hay không đội ngũ nhà giáo có vai trò quyết định.

Vì vậy, sự quan tâm đội ngũ nhà giáo không chỉ là chính sách xã hội, thể hiện một truyền thống văn hóa, mà còn thể hiện quan điểm phát triển và sự tính toán mang tính thực tế nhất cho phát triển đất nước. Cùng với đó, nghề giáo cần sự tôn trọng, tin tưởng, chia sẻ, ủng hộ và luôn được đặt vào đúng vị trí trang nghiêm như vốn có.

- Nhân dịp 20/11, Bộ trưởng muốn gửi gắm thông điệp gì tới các thầy cô giáo cả nước?

Ngành giáo dục và đào tạo đang đứng trước những yêu cầu, nhiệm vụ lớn, trọng trách nặng nề mà thực hiện trong bối cảnh toàn xã hội trong giai đoạn chuyển đổi. Có những thách thức, éo le đối với đội ngũ giáo viên trong quá trình chuyển đổi của toàn xã hội. Trong bối cảnh đó, hơn bao giờ hết, nhà giáo cần phải bám chắc vào chỗ dựa quan trọng của nghề nghiệp, đó là sứ mệnh kiến tạo các giá trị cao đẹp cho con người. Cần lấy đó làm chỗ dựa, làm sự động viên tinh thần.

Nhân dịp kỷ niệm 40 năm ngày Nhà giáo Việt Nam, tôi gửi tới các thầy cô giáo lời chúc mừng tốt đẹp, mong các thầy cô sẽ có ngày kỷ niệm thật vui và ý nghĩa. Tôi cũng muốn gửi gắm tới các thầy cô, nghề nghiệp của chúng ta dù đầy thách thức, gian lao nhưng chúng ta có chỗ dựa, có niềm tin về những điều tốt đẹp đang làm, nên khó khăn nào cũng sẽ vượt qua.

Cuộc sống luôn luôn biến động, luôn thay đổi từng ngày, luôn thách thức nhưng chúng ta có một cái bất biến để lấy đó làm chỗ dựa, đó là chúng ta kiến tạo con người, tạo dựng nên những thế hệ học trò, những con người lương thiện, sáng tạo, trách nhiệm. Đó là những giá trị để chúng ta vượt qua được mọi thử thách và tìm được niềm vui bất tận trong công việc của mình.

- Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!