Nỗ lực chấm dứt hoạt động buôn bán hổ trái phép tại Việt Nam

Bà Bùi Thị Hà, Phó Giám đốc ENV thông tin, từ năm 2018 đến nay, ENV đã ghi nhận 85 vụ bắt giữ liên quan đến hoạt động buôn bán trái phép 113 cá thể hổ (cả sống và chết) tại Việt Nam. Trong phần lớn các vụ bắt giữ này, hổ được cho là có nguồn gốc từ tỉnh Nghệ An. Phần lớn những kẻ cầm đầu các đường dây buôn bán hổ được cho là có thể kiểm soát tới 60-80% số lượng hổ bị buôn bán trái phép tại Việt Nam, hiện đều đang tập trung ở 3 huyện Yên Thành, Quỳnh Lưu, Diễn Châu thuộc tỉnh Nghệ An. Theo nhiều nguồn tin (từ các cơ quan chức năng và người dân), hàng trăm cá thể hổ được mua từ Lào và Thái Lan từ khi còn nhỏ đang được các hộ dân ở những huyện này nuôi nhốt dưới hầm tại nhà riêng.

Điển hình, năm 2021, vụ phát hiện 17 cá thể hổ bị 2 hộ dân nuôi nhốt trái phép trong hầm nhà ở huyện Yên Thành cho thấy dấu hiệu tích cực trong nỗ lực của tỉnh Nghệ An trên hành trình giải quyết tình trạng buôn bán hổ trái phép trên địa bàn.

Gần đây nhất, ngày 15/5/2025, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm và tuyên án 7 năm tù với đối tượng Cao Xuân Mạnh, "ông trùm" cầm đầu đường dây buôn lậu hổ xuyên quốc gia đến từ Nghệ An, theo quy định tại khoản 2 Điều 244 Bộ Luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Hai đồng phạm của Mạnh là Nguyễn Văn Bá và Nguyễn Văn Cung, bị tuyên án lần lượt 5 năm và 4 năm tù giam. Mạng lưới buôn bán động vật hoang dã của Mạnh tại Nghệ An chủ yếu tập trung vào hổ, sử dụng các phương thức tinh vi để cung cấp từ hổ nguyên con cho đến cao hổ.

Luật sư Lê Minh Tuấn, Giám đốc Công ty Luật Trách nhiệm hữu hạn Gốc, Hội Luật sư thành phố Hà Nội cho biết, hiện nay pháp luật đã có những chế tài khá nghiêm khắc để xử lý các vi phạm liên quan đến buôn bán động vật hoang dã, cụ thể là tội phạm về hổ. Theo đó, tùy theo tính chất, mức độ phạm tội và số lượng cá thể hổ bị vi phạm, các đối tượng có thể bị xử phạt từ 1 đến 15 năm tù đối với cá nhân theo quy định tại Điều 244 Bộ Luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017). Chỉ cần xâm phạm từ 1 đến 2 cá thể hổ các đối tượng đã có thể bị xử phạt từ 1 đến 5 năm tù hoặc từ 500 triệu đồng đến 2 tỷ đồng đối với cá nhân. "Đây là mức hình phạt không hề nhẹ; do đó, các cơ quan chức năng hoàn toàn có thể áp dụng những quy định này để xử lý các vi phạm liên quan đến buôn bán hổ trái phép. Hy vọng pháp luật sẽ được áp dụng nghiêm minh để xử lý các vi phạm liên quan đến hổ, góp phần ngăn chặn tình trạng nuôi nhốt, buôn bán hổ trái phép tại Việt Nam”, Luật sư Lê Minh Tuấn nói.

Để chấm dứt hoạt động buôn bán hổ trái phép tại Việt Nam, bà Bùi Thị Hà kiến nghị, các cơ quan thực thi pháp luật cần tăng cường những biện pháp ngăn chặn cần thiết tại tỉnh Nghệ An và tỉnh Hà Tĩnh giáp ranh. Cụ thể như việc tập trung điều tra, bắt giữ và truy cứu trách nhiệm hình sự ít nhất 5 đối tượng buôn bán hổ quy mô lớn đang còn hoạt động trên địa bàn; thu giữ toàn bộ số hổ bị người dân nuôi nhốt trái phép trong hầm; đóng cửa các cơ sở nuôi hổ đã đăng ký trên địa bàn tỉnh nhưng có dấu hiệu nhập lậu, "hợp pháp hóa" hổ. Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng cần hợp tác với Chính phủ Lào để đóng cửa các cơ sở nuôi nhốt hổ do người Việt Nam làm chủ hoặc điều hành tại Lào có hoạt động buôn bán hổ trái phép về Việt Nam; tăng cường kiểm soát tại cửa khẩu Cầu Treo (tỉnh Hà Tĩnh) để cắt đứt con đường vận chuyển hổ con cũng như các cá thể động vật hoang dã khác từ Lào về Việt Nam./.

Diệu Thúy