Vụ SCB khiến thanh khoản thị trường tiền tệ bị ảnh hưởng nghiêm trọng

Sáng 19/9, phát biểu tại Diễn đàn phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 , ông Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương - nhấn mạnh, diễn đàn được diễn ra trong bối cảnh tình hình tiếp tục diễn biến phức tạp. Dịp cuối năm sẽ còn khó khăn hơn đầu năm, đòi hỏi cần có những quyết sách chủ động, ứng phó linh hoạt, sáng tạo để duy trì đà tăng trưởng, có thể “lội ngược dòng” thành công.

“Việt Nam đã phải đối diện với nhiều “cơn gió ngược” liên tục đổi chiều và có hiệu ứng mạnh đến từ bên ngoài, kéo theo sức ép lớn về lạm phát, tỷ giá cùng với những rủi ro về thu hẹp thị trường, đứt gãy chuỗi cung ứng, đứt gãy lao động và biến động giá cả của các mặt hàng chiến lược”, ông Thắng cho hay.

Đáng lưu ý, các vấn đề bất cập tích tụ qua nhiều năm của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản, thị trường chứng khoán bộc lộ rõ hơn sau đại dịch COVID-19; thanh khoản thị trường tiền tệ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do ngân hàng SCB phải đưa vào diện kiểm soát đặc biệt… đã ảnh hưởng trực tiếp và tác động đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, gây ra nguy cơ rủi ro hệ thống không nhỏ cho nền kinh tế vừa mới phục hồi mong manh.

Vận dụng linh hoạt, sáng tạo nguyên tắc “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, Việt Nam đã triển khai đồng bộ các chính sách vừa tập trung chống chịu, thích ứng với các sức ép đến từ bên ngoài; vừa tháo gỡ, xử lý những yếu kém, điểm nghẽn ở bên trong.

Ông Thắng lý giải, “dĩ bất biến” là việc củng cố, duy trì ổn định vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, củng cố niềm tin của nhân dân, doanh nghiệp, nhà đầu tư, để nền kinh tế - xã hội có đủ năng lực chống chịu, có dư địa để ứng phó với các diễn biến bất ngờ. “Ứng vạn biến” là việc điều hành chủ động, linh hoạt, kịp thời hiệu quả chính sách tiền tệ, phối hợp đồng bộ, hài hoà, chặt chẽ với chính sách tài khoá và các chính sách kích cầu, như: hạ mặt bằng lãi suất, giảm thuế VAT, tăng lương trong khu vực công…

“Những chuyển biến tích cực đang mang lại niềm tin về triển vọng tươi sáng hơn cho nền kinh tế trong thời gian tới”, ông Thắng cho hay.

"Niềm tin chứ không phải các quy định hành chính"

Mặc dù nền kinh tế Việt Nam đã vượt qua thời điểm khó khăn nhất nhưng theo ông Thắng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng những khó khăn không thể khắc phục chỉ trong một sớm, một chiều. Trên thực tế, tốc độ tăng trưởng kinh tế vẫn chưa đạt như kỳ vọng; ổn định vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế còn tiềm ẩn rủi ro, nhất là nguy cơ lạm phát gia tăng vào cuối năm; nguy cơ đổ vỡ trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản chưa thể loại trừ…

Để xác định kịch bản tăng trưởng trong thời gian tới, ông Thắng đề nghị các nhà khoa học thảo luận, đánh giá đầy đủ và chủ động khôi phục tiêu dùng trong nước. Đồng thời, cần đẩy nhanh sự hồi phục của thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu và thị trường bất động sản để có tác động lan toả, tạo tín hiệu tích cực, lập lại niềm tin giúp tăng tiêu dùng và đầu tư.

“Thực tiễn cho thấy, cuối cùng là niềm tin chứ không phải các quy định hành chính mới quyết định khả năng kiểm soát rủi ro và ổn định thị trường trong những thời điểm nhạy cảm của hệ thống tài chính - ngân hàng”, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nêu và nhấn mạnh việc làm trong sạch thị trường cần đi đôi với tạo lập môi trường thuận lợi, công bằng để khuyến khích mọi chủ thể kinh tế tham gia sản xuất, kinh doanh, cạnh tranh lành mạnh.

Cùng với đó là vấn đề khôi phục dòng vốn đầu tư. Theo ông, tình hình giải ngân vốn đầu tư công tuy được cải thiện ít nhiều nhưng còn rất chậm, thực trạng “có tiền nhưng không tiêu được” vẫn phổ biến đối với các dự án cả ở trung ương và địa phương, tạo ra những hệ luỵ dây chuyền, ảnh hưởng trực tiếp đến động lực đầu tư của khu vực tư nhân.

Không phải đến bây giờ chúng ta mới nhận ra và nói về điều này, nhưng việc tháo gỡ những vướng mắc về quy định, nguyên tắc phức tạp liên quan đến đầu tư công chưa làm được bao nhiêu. Việc Quốc hội, Chính phủ thông qua, cho phép triển khai các cơ chế đặc thù, thí điểm nới lỏng một số quy định, thủ tục về đấu thầu, giải phóng mặt bằng, đền bù… khi chưa sửa kịp luật phải chăng là giải pháp linh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương, các cơ quan, tổ chức và các nhà đầu tư nhanh chóng triển khai dự án.

Cũng cần thấy rằng, chính sách tiền tệ có những giới hạn của nó, càng không được lạm dụng khi dư địa để điều hành chính sách tiền tệ không còn nhiều, nhất là khi mặt bằng lãi suất không còn là cứu cánh cho doanh nghiệp đã không còn đủ sức khỏe và không có nhu cầu vay vốn đầu tư do không tìm được thị trường đầu ra cho sản xuất kinh doanh.

Điều này đòi hỏi phải chuyển hướng tập trung ưu tiên chính sách tài khóa, kết hợp triển khai chính sách tiền tệ và tài khóa một cách đồng bộ, nhưng có trọng tâm, trọng điểm, để hướng dòng vốn vào những công trình hạ tầng lớn, những chương trình mục tiêu quốc gia, những ngành, lĩnh vực có khả năng sớm phục hồi và phát triển, dẫn dắt nền kinh tế.

Kế đến là vấn đề tháo gỡ những khó khăn, khôi phục sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Theo ông, trải qua gần ba năm cầm cự, chống chọi với đại dịch, nguồn lực của các doanh nghiệp đã bị suy kiệt, lại thêm những biến cố gần đây trên thị trường tiếp tục bào mòn niềm tin, tinh thần và ý chí sản xuất, kinh doanh.