30 năm hội nhập ASEAN: Vị thế mới của Việt Nam

Năm 2025 đánh dấu kỷ niệm 30 năm Việt Nam gia nhập ASEAN (28/7/1995 - 28/7/2025), đồng thời cũng là cột mốc 58 năm thành lập khối (8/8/1967 - 8/8/2025).

Nhân dịp kỷ niệm 58 năm thành lập ASEAN (8/8), ông Tô Việt Châu, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, sau khi gia nhập ASEAN, ngành nông nghiệp Việt Nam đã có bước chuyển mình lớn, từ một quốc gia thiếu hụt lương thực trở thành nước đảm bảo an ninh lương thực và là một trong những nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới về gạo, cà phê, hạt điều, trái cây nhiệt đới và thủy sản, với mỗi ngành kim ngạch trên 1 tỷ USD.

Ngành nông nghiệp Việt Nam có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực, ổn định xã hội, đóng góp 12% GDP cả nước (2023), tạo việc làm cho gần 40% lực lượng lao động và là sinh kế của hơn 60% dân cư nông thôn.

Ông khẳng định rằng, phát triển nông nghiệp bền vững là ưu tiên hàng đầu của ASEAN, thể hiện qua các sáng kiến như Tuyên bố Lào 2024 và Kế hoạch hành động khu vực về thúc đẩy ứng dụng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), hydrogen để chuyển đổi xanh và giảm phát thải khí nhà kính.

“Việt Nam đã chủ động đóng vai trò khởi xướng và xây dựng Khung an ninh lương thực ASEAN (AIFS) và Kế hoạch hành động chiến lược về an ninh lương thực (SPA-FS) 2021-2025, tạo nền tảng hợp tác toàn diện về phát triển chuỗi giá trị, quản lý nước và nâng cao khả năng thích ứng biến đổi khí hậu”, ông Châu cho biết.

Ngoài ra, ông cũng đề cập đến các sáng kiến về năng lượng sinh khối và phát triển làng nghề nông thôn, đồng thời tham gia hệ thống Quỹ dự trữ khẩn cấp và Hệ thống thông tin AFSIS giúp dự báo, ứng phó nhanh khi có khủng hoảng.

Ông nhấn mạnh rằng quá trình hài hòa tiêu chuẩn, kết nối chuỗi cung ứng và các cam kết quốc tế như Hiệp định Paris, JETP đang tạo cơ hội để Việt Nam định vị sản phẩm nông nghiệp xanh, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, phù hợp xu hướng toàn cầu.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và khoảng cách công nghệ giữa các quốc gia ASEAN. Điều này đòi hỏi hợp tác liên ngành mạnh mẽ hơn, cùng định hướng phát triển nông nghiệp sinh thái, công nghệ cao, phát thải thấp và tích hợp đa giá trị bền vững.

Bên cạnh đó, ông cũng nhấn mạnh vai trò của đổi mới sáng tạo, chia sẻ tri thức và dữ liệu khí hậu, chuyển đổi số và tăng cường năng lực thể chế trong bảo đảm an ninh lương thực dài hạn.

Bà Trần Hải Vân, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đã khẳng định Việt Nam là một thành viên tích cực, có trách nhiệm, vừa tận dụng hiệu quả hợp tác khu vực để phát triển, vừa có những đóng góp thực chất cho Cộng đồng.

Hợp tác ASEAN đã giúp Việt Nam thúc đẩy tăng trưởng du lịch, nâng cao năng lực xây dựng chính sách văn hóa và chuyên môn thể thao.

Cụ thể, trong lĩnh vực du lịch, Việt Nam đã đón lượng khách lớn từ các nước như Malaysia (495.383 lượt), Campuchia (474.580 lượt), và Thái Lan (418.054 lượt) vào năm 2024, đồng thời tham gia xây dựng các tiêu chuẩn chung như Tiêu chuẩn Du lịch Sinh thái ASEAN và giành các giải thưởng uy tín tại Diễn đàn Du lịch ASEAN (ATF).

Trong lĩnh vực văn hóa, Việt Nam đã tích cực tham gia các dự án về kinh tế sáng tạo, công nghiệp văn hóa bền vững, ẩm thực, di sản, và chủ động tổ chức các sự kiện văn hoá, nghệ thuật ASEAN tại Việt Nam nhằm tăng cường hiểu biết chung và giao lưu nhân dân.

Về thể thao, hợp tác khu vực giúp nâng cao trình độ chuyên môn thông qua việc tham gia và tổ chức các hội thảo quan trọng về bình đẳng giới và thể thao cho người khuyết tật, cũng như hợp tác với các thể chế quốc tế trong đó có FIFA, WADA.

Ở chiều ngược lại, Việt Nam đã thể hiện vai trò dẫn dắt khi đảm nhiệm thành công vị trí Chủ tịch nhiều cơ chế hợp tác quan trọng như Hội nghị Quan chức cấp cao phụ trách thông tin (SOMRI), chủ trì thúc đẩy các tuyên bố, sáng kiến chung và là điểm đến uy tín cho các sự kiện tầm khu vực.

Hướng tới tương lai, trước những thách thức về nguồn lực và các vấn đề mới như chuyển đổi số, Việt Nam đã đề xuất các định hướng chiến lược nhằm tăng cường hợp tác ASEAN, tập trung vào: Về thể chế, chúng ta cần nâng cao vai trò điều phối chính sách của các Hội nghị Bộ trưởng và thành lập Mạng lưới Chuyên gia Văn hóa Nghệ thuật ASEAN.

Về nguồn lực, chúng ta nên đa dạng hóa các kênh tài trợ, đặc biệt là thúc đẩy hợp tác với khu vực tư nhân. Về nội dung: Ưu tiên hợp tác về chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo (AI) và phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, thành phố sáng tạo.

“Việt Nam cam kết tiếp tục đồng hành và đóng góp tích cực vì một Cộng đồng ASEAN giàu bản sắc và phát triển bền vững”, bà Vân nói