Khảo sát: Nhà báo dùng AI ngày càng nhiều nhưng vẫn đầy lo ngại

Khảo sát đại diện với đội ngũ nhà báo tại Anh, do Viện Nghiên cứu Báo chí Reuters thuộc Đại học Oxford thực hiện, cho thấy 56% nhà báo dùng AI mỗi tuần, trong đó 27% dùng hằng ngày. Chỉ 16% cho biết họ chưa từng dùng AI trong bất kỳ tác phẩm báo chí nào.

Các ứng dụng phổ biến nhất thuộc nhóm xử lý ngôn ngữ - gồm phiên âm, dịch thuật và kiểm tra ngữ pháp - vốn ít gây rủi ro về độ chính xác hơn so với các nhiệm vụ như xác minh thông tin.

Dữ liệu cũng chỉ ra AI đang được tận dụng cho các phần việc chuyên môn hơn. Hơn 20% nhà báo cho biết họ dùng AI ít nhất một lần mỗi tháng để “nghiên cứu tin bài”, 16% dùng để “tạo ý tưởng” hoặc hỗ trợ viết một phần nội dung. Trong khi đó, ứng dụng AI để tạo ảnh hoặc video vẫn khá hiếm.

Khác biệt trong mức độ sử dụng AI

Nhà báo nam dùng AI thường xuyên hơn nữ, và nhóm trẻ tuổi dùng nhiều hơn nhóm lớn tuổi. Tần suất sử dụng tăng dần ở các vị trí quản lý, có thể do những người giữ vai trò cao hơn có nhiều quyền tự do và không bị ràng buộc quá chặt khi thử nghiệm công nghệ mới.

Tần suất sử dụng còn khác nhau theo mảng nội dung. Nhà báo mảng kinh doanh dùng AI nhiều hơn rõ rệt so với nhóm làm về lối sống. Về định dạng sản xuất, những người làm ảnh báo chí lại ít dùng AI hơn, trong khi nhóm thực hiện đồ họa, hoạt hình, minh họa dùng AI thường xuyên hơn, đặc biệt là khi họ phải sản xuất nhiều định dạng cùng lúc.

AI không làm công việc sáng tạo “dễ thở” hơn

Trái với kỳ vọng rằng AI sẽ giúp giảm tải các công việc đơn giản, khảo sát cho thấy những người dùng AI thường xuyên lại cảm thấy họ đang phải làm nhiều việc “vặt” hơn. Một phần nguyên nhân là các tác vụ mới nảy sinh khi dùng AI, như làm sạch dữ liệu hay kiểm tra đầu ra.

Mối đe dọa hay cơ hội?

62% nhà báo xem AI là “mối đe dọa lớn hoặc rất lớn” đối với nghề, trong khi chỉ 15% tin đây là cơ hội đáng kể. Dù nhóm trẻ dùng AI nhiều, họ cũng không lạc quan hơn về tác động của công nghệ.

Những người có trách nhiệm quản lý cao có cái nhìn tích cực hơn, dù vẫn nghiêng về phía thận trọng. Những nhà báo hiểu biết nhiều về AI cũng có xu hướng coi đây là cơ hội.

Yếu tố phân biệt rõ nhất vẫn là tần suất sử dụng. Nhóm dùng AI hằng ngày là một trong số ít những người không bi quan về tác động lâu dài của công nghệ.

Lo ngại đạo đức

Phần lớn nhà báo thể hiện mức độ lo lắng rất cao trước các rủi ro đạo đức của AI, đặc biệt là nguy cơ làm suy giảm niềm tin công chúng, ảnh hưởng đến độ chính xác và tính độc đáo của tác phẩm.

Những người hiểu biết nhiều về AI lại lo ngại mạnh hơn, trong khi nhóm dùng AI hằng ngày có mức lo ngại thấp hơn.

Tích hợp AI trong tòa soạn: hiện tại và tương lai

40% nhà báo cho biết AI chưa được tích hợp vào quy trình chính trong tòa soạn, nếu có thì phần lớn ở mức độ hạn chế. Chỉ 11% mô tả việc tích hợp ở mức “vừa phải”, và rất ít nơi đạt mức toàn diện.

Tòa soạn thuộc các tập đoàn lớn đang tích hợp AI rõ rệt hơn so với các tổ chức độc lập, một phần nhờ nguồn lực lớn và đội ngũ chuyên trách. Các nhà báo tin rằng trong tương lai, mức độ tích hợp sẽ tăng lên, đặc biệt ở các tòa soạn thuộc tập đoàn.

Khoảng 40% cho biết cơ quan của họ đã có hướng dẫn về AI cho các vấn đề như giám sát con người, minh bạch, quyền riêng tư dữ liệu; tuy vậy, hướng dẫn về "bias AI" (AI thiên vị) còn rất hạn chế. Chỉ 32% được đào tạo AI, với sự khác biệt lớn giữa tập đoàn (50%) và tổ chức độc lập (14%).

57% nhà báo cho biết cơ quan của họ chỉ dùng công cụ AI từ bên thứ ba, nhất là các tổ chức nhỏ vốn thiếu nguồn lực tự phát triển hệ thống nội bộ.

Khảo sát kết luận khoảng cách giữa các hãng tin độc lập và tập đoàn đang nới rộng từ mức độ tích hợp, đào tạo, đến khả năng tự xây dựng công cụ AI. Nếu không có thay đổi, các tổ chức nhỏ có nguy cơ ngày càng phụ thuộc vào công nghệ bên ngoài và tụt lại phía sau trong quá trình chuyển đổi số báo chí.