Người Bố Y ở Mường Khương chung sức xây dựng nông thôn mới

Theo số liệu điều tra dân số năm 2019, dân tộc Bố Y có khoảng hơn 3.000 người, trong đó khoảng 2.000 người sinh sống tập trung tại các xã Thanh Bình, Nậm Chảy, Tung Chung Phố thuộc huyện Mường Khương cũ, nay là xã Mường Khương, tỉnh Lào Cai. Cũng như nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số ở vùng cao biên giới, đồng bào Bố Y nơi đây đã nỗ lực vượt qua khó khăn, từng bước vươn lên xây dựng cuộc sống mới.

Những năm gần đây, việc triển khai phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” đã tạo chuyển biến rõ nét, góp phần cải thiện đời sống kinh tế, văn hóa, tinh thần của đồng bào dân tộc Bố Y, từng bước làm thay đổi diện mạo các thôn bản ở xã Mường Khương.

Giao thông mở lối, người dân đồng thuận hiến đất

Thôn Lao Hầu, xã Thanh Bình, huyện Mường Khương cũ là địa bàn có đông đồng bào Bố Y sinh sống. Hơn chục năm trước, phần lớn các hộ dân trong thôn còn thuộc diện hộ nghèo. Hạ tầng giao thông thiếu thốn, xuống cấp, việc đi lại và giao thương gặp nhiều khó khăn. Tuyến đường nối từ quốc lộ 4D vào thôn Lao Hầu rồi sang thôn Thính Chéng khi đó chỉ là đường đất nhỏ, hẹp, dốc, trơn trượt mỗi khi mưa xuống. Việc vận chuyển nông sản chủ yếu dựa vào trâu kéo, khiến tiêu thụ hàng hóa gặp nhiều trở ngại.

Từ thực tế đó, cấp ủy, chính quyền địa phương xác định, để phát triển kinh tế, giúp đồng bào Bố Y thoát nghèo bền vững, bên cạnh việc vận động người dân phát triển kinh tế hộ gia đình, cần ưu tiên đầu tư hạ tầng giao thông, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất và lưu thông hàng hóa.

Thực hiện Đề án Hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội các xã dân tộc thiểu số rất ít người giai đoạn 2016 - 2025 và Chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, năm 2021, thôn Lao Hầu được đầu tư mở mới tuyến đường trục thôn dài 6 km, rộng 3 m, trải cấp phối. Đến năm 2022, tuyến đường từ thôn Lao Hầu đi thôn Thính Chéng tiếp tục được khởi công xây dựng với tổng mức đầu tư trên 4,4 tỷ đồng.

Thời điểm triển khai, dự án làm đường gặp nhiều khó khăn khi tuyến đường đi qua đất canh tác của hàng chục hộ dân, tác động trực tiếp đến diện tích sản xuất, cây cối và hoa màu. Trước thực tế đó, cấp ủy, chính quyền xã Thanh Bình đã phối hợp với Ban chi ủy, Ban công tác mặt trận thôn Lao Hầu kiên trì đến từng hộ dân tuyên truyền, vận động hiến đất làm đường.

Những ngày cuối năm 2025, cùng chúng tôi đi trên con đường bê tông của thôn Lao Hầu, xã Mường Khương, diện mạo nông thôn mới hiện rõ, nhớ lại thời điểm triển khai dự án, ông Lồ Củi Thàng, Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Lao Hầu chia sẻ: “Để tuyên truyền, vận động bà con thì cán bộ, đảng viên phải làm trước, phải ‘mắt thấy, tai nghe’ bà con mới tin và làm theo. Bản thân gia đình tôi đã hiến 300 m2 đất cùng hàng chục cây xoan 7 năm tuổi để làm đường thôn”.

Theo gương cán bộ thôn, nhiều hộ dân khác cũng tự nguyện hiến đất, góp sức cho công trình. Gia đình chị Vàng Trang Xoang hiến 250 m2 đất với 50 khóm chuối trị giá gần 15 triệu đồng. Hộ ông Thào Hòa Mười hiến 500 m2 đất cùng 40 cây quế 8 năm tuổi trị giá gần 20 triệu đồng. Nhờ sự đồng thuận của người dân, dự án được triển khai đúng tiến độ và đến tháng 6/2023 tuyến đường hoàn thành, đưa vào sử dụng.

Phát triển kinh tế gắn với giữ gìn bản sắc văn hóa

Có đường giao thông thuận lợi, việc đi lại, giao thương của người dân được cải thiện rõ rệt. Ông Giàng Pháng Dìn, thôn Lao Hầu cho biết, gia đình ông hiện có gần 3 héc ta chuối, 1 héc ta chè và mới đây đã mạnh dạn trồng thêm 3.500 gốc cà phê nhằm gia tăng thu nhập, góp phần phát triển kinh tế địa phương và xây dựng nông thôn mới.

Cùng với đầu tư hạ tầng giao thông và phát triển kinh tế hộ gia đình, thôn Lao Hầu còn chú trọng gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc Bố Y. Các nghi lễ, tín ngưỡng dân gian, làn điệu dân ca, dân vũ, nghề may thêu trang phục truyền thống vẫn được duy trì và trao truyền cho thế hệ trẻ.

Đặc biệt, tết Sử Giề Pà, còn gọi là tết Tháng Tư hay tết Tạ ơn trâu, một nghi lễ đặc sắc của người Bố Y, vẫn được tổ chức đều đặn hằng năm. Nghi lễ này đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2014. Các câu lạc bộ dân ca, dân vũ dân tộc Bố Y ở Lao Hầu thường xuyên duy trì sinh hoạt, luyện tập, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của cộng đồng.

Thực tế cho thấy, trong xây dựng nông thôn mới tại xã Mường Khương, sự đồng thuận của người dân, đặc biệt là tinh thần tự giác hiến đất, góp công, góp sức của đồng bào dân tộc Bố Y, là yếu tố quan trọng tạo nên thành công. Thông qua phát triển kinh tế, đầu tư hạ tầng và gìn giữ bản sắc văn hóa, đồng bào Bố Y đang góp phần xây dựng nông thôn mới ngày càng khởi sắc, bền vững nơi vùng cao biên giới Lào Cai.