Bộ GTVT đi 5 nước để nghiên cứu đầu tư đường sắt cao tốc Bắc - Nam hơn 60 tỷ USD

Theo đó, ngày 2/2/2024, Bộ GTVT nhận được kiến nghị của cử tri tỉnh Khánh Hòa do Văn phòng Chính phủ chuyển đến theo Công văn số 840/VPCP-QHĐP, nội dung kiến nghị như sau: "Đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành giành nhiều thời gian nghiên cứu, học tập các nước để đầu tư hiệu quả hệ thống đường sắt cao tốc Bắc - Nam".

Về vấn đề này, Bộ GTVT cho biết, ngày 28/2/2023, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 49-KL/TW, trong đó đã định hướng "Nghiên cứu, phân tích, đánh giá kỹ lưỡng, chặt chẽ, toàn diện, kết hợp tham khảo kinh nghiệm quốc tế để lựa chọn phương án đầu tư, công nghệ, kỹ thuật, vốn… xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao hiện đại, đồng bộ, khả thi, hiệu quả, có tầm nhìn chiến lược dài hạn, phát huy được các lợi thế tiềm năng của đất nước, phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới".

Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng, thực hiện Đề án chủ trương đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và các dự án đường sắt quan trọng quốc gia với các thành viên bao gồm đại diện các bộ, ngành liên quan; Chính phủ đã ban hành Chương trình hành động thực hiện Kết luận số 49-KL/TW của Bộ Chính trị để chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương liên quan nghiên cứu thực hiện, trong đó giao Bộ GTVT chủ trì phối hợp với các bộ, cơ quan và địa phương tổ chức tham khảo kinh nghiệm một số nước trên thế giới về phát triển đường sắt tốc độ cao để nghiên cứu đề xuất đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam hiệu quả.

Trong thời gian qua, Bộ GTVT đã tổ chức nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng, toàn diện, tổng hợp kinh nghiệm phát triển đường sắt tốc độ cao trên thế giới; tổ chức đoàn công tác liên ngành trực tiếp khảo sát tại 5 quốc gia có hệ thống đường sắt tốc độ cao phát triển trên thế giới để hoàn thiện Đề án chủ trương đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án.

Hiện nay, Chính phủ đang tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, cơ quan liên quan nghiên cứu, học tập kinh nghiệm quốc tế về thể chế chính sách, đào tạo phát triển nguồn nhân lực, tiếp nhận chuyển giao công nghệ, phát triển công nghiệp, huy động nguồn lực, khai thác quỹ đất quanh ga,... để triển khai đầu tư đường sắt cao tốc trên trục Bắc - Nam nói riêng và hệ thống đường sắt nói chung bảo đảm khả thi, hiệu quả. 

Theo Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, tuyến đường sắt cao tốc (ĐSCT) trên trục Bắc - Nam có quy mô đường đôi, khổ 1.435 mm với chiều dài khoảng 1.545 km, lộ trình đầu tư trước năm 2030.

Ngày 19/2/2024, Văn phòng Chính phủ có thông báo kết luận của Thường trực Chính phủ (TTCP) tại cuộc họp về Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. TTCP yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) bám sát Nghị quyết của Trung ương Đảng, Kết luận của Bộ Chính trị, Nghị quyết của Quốc hội và tiếp thu ý kiến của các bộ, cơ quan dự họp, khẩn trương hoàn thiện đề án. 

Cuối năm 2023, Bộ GTVT đã trình TTCP đề án chủ trương đầu tư tuyến ĐSCT trên trục Bắc - Nam để Chính phủ tiếp tục xem xét cho ý kiến trước khi trình Bộ Chính trị, Quốc hội thông qua. Trong đó, Bộ GTVT đưa ra nhiều kịch bản.

Trong đó, kịch bản 1: Xây dựng mới tuyến đường sắt Bắc - Nam đường đôi, khổ ray 1.435mm, chiều dài 1.545km, tốc độ thiết kế 350km/h, tải trọng trục 17 tấn/ trục, khai thác riêng tàu khách; nâng cấp cải tạo đường sắt Bắc – Nam hiện hữu để chuyên chở hàng, chở khách du lịch và khách chặng ngắn. Tổng mức đầu tư dự kiến cho kịch bản này khoảng 67,32 tỷ USD.

Kịch bản 2: Xây dựng mới tuyến đường sắt Bắc - Nam, đường đôi, khổ ray 1.435mm, tải trọng 22.5 tấn/ trục, khai thác chung cả tàu chở khách và chở hàng; tốc độ thiết kế khoảng 200 - 250km/h, chạy tàu hàng tối đa 120km/h, hiện đại hoá đường sắt Bắc – Nam hiện hữu để chuyên chở hàng, chở khách du lịch và khách chặng ngắn. Tổng mức đầu tư dự án theo phương án này khoảng 72,02 tỷ USD.

Kịch bản 3: Xây dựng mới tuyến đường sắt Bắc - Nam, đường đôi, khổ ray 1.435mm, tải trọng 22.5 tấn/ trục, khai thác tàu chở khách và dự phòng cho chở hàng khi có nhu cầu; tốc độ thiết kế 350km/h. Tổng mức đầu tư dự án theo phương án này khoảng 68,98 tỷ USD. Trường hợp đầu tư ngay hạ tầng, thiết bị, phương tiện để phục vụ khai thác tàu hàng chạy suốt từ Bắc vào Nam thì kinh phí đầu tư khoảng 71,69 tỷ USD.

Trên cơ sở phân tích, Bộ GTVT đề xuất lựa chọn kịch bản 3 cùng một số cơ chế, chính sách đặc thù để rút ngắn tiến độ, huy động vốn đầu tư, đào tạo nhân lực.