Chính phủ sẽ ban hành thêm chùm nghị định tháo gỡ vướng mắc cho chính quyền địa phương hai cấp

Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà cho biết Chính phủ đang khẩn trương hoàn thiện 11 nghị định quan trọng liên quan đến phân loại đơn vị hành chính, tổ chức bộ máy, khung vị trí việc làm, điều chỉnh lương cơ sở và phụ cấp… nhằm bảo đảm đầy đủ cơ sở pháp lý để các địa phương yên tâm vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp ổn định và hiệu quả.

Để làm rõ hơn về kết quả sau hơn 4 tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cũng như những thách thức và giải pháp tiếp theo, Phóng viên đã có cuộc trao đổi trực tiếp với Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà.

- Thưa Phó Thủ tướng, qua báo cáo của bộ, ngành và địa phương, đặc biệt là qua các chuyến kiểm tra thực tế tại Lào Cai và Đà Nẵng gần đây, Phó Thủ tướng đánh giá như thế nào về kết quả 4 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp?

Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà: Trong 4 tháng qua, với tinh thần khẩn trương, vừa làm vừa hoàn thiện, sự đồng hành và quyết liệt từ Trung ương đến địa phương đã giúp chúng ta hoàn thành một khối lượng công việc rất lớn.

Đến nay, bộ máy hành chính cơ bản đã vận hành ổn định, thông suốt, liên tục và được nhân dân ghi nhận. Nhiều địa phương đã có cách làm sáng tạo, linh hoạt, giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh, cho thấy hiệu quả bước đầu rõ nét.

Tôi đánh giá rất cao tinh thần chủ động, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các địa phương, nhất là Lào Cai và Đà Nẵng – hai nơi tôi trực tiếp kiểm tra trong thời gian gần đây.

Tại xã Mường Khương (Lào Cai), dù mới được thành lập trên cơ sở hợp nhất 5 đơn vị hành chính và khối lượng công việc tăng mạnh, chính quyền xã đã nhanh chóng kiện toàn bộ máy, phân công nhiệm vụ rõ ràng, quán triệt đầy đủ các chủ trương, định hướng của Trung ương và Tỉnh ủy, UBND tỉnh. Nhờ vậy, bộ máy vận hành ổn định, thông suốt ngay từ những ngày đầu.

Ở Đà Nẵng, quy mô lớn hơn, nhiệm vụ phức tạp hơn, nhưng thành phố triển khai rất quyết liệt và bài bản. Từ 1/7/2025 đến nay, bộ máy chính quyền địa phương hai cấp được kiện toàn; 14 cơ quan chuyên môn cấp tỉnh được sắp xếp; cấp xã khẩn trương sắp xếp tổ chức bộ máy, điều chỉnh, bổ sung nhân lực, kịp thời xử lý những khó khăn, vướng mắc phát sinh, tổ chức hàng chục lớp tập huấn cho hơn 4.400 lượt cán bộ, công chức. Trong cải cách thủ tục hành chính, Đà Nẵng cung cấp hơn 2.100 dịch vụ công trực tuyến (đạt 96,1%), trong đó có hơn 1.000 dịch vụ công toàn trình – một con số rất ấn tượng.

Qua kiểm tra thực tế tại Trung tâm phục vụ hành chính công phường Hải Châu (Đà Nẵng), tôi thấy rõ tinh thần phục vụ người dân, cách làm bài bản, ứng dụng công nghệ hiệu quả.

Tại các địa phương, dù khối lượng công việc tăng đột biến sau hợp nhất, bộ máy vẫn vận hành ổn định, bảo đảm quản lý kinh tế – xã hội, quốc phòng – an ninh. Đây là nền tảng quan trọng để chúng ta tiếp tục hoàn thiện mô hình trong thời gian tới.

- Tuy nhiên, các địa phương cũng nêu nhiều khó khăn trong quá trình vận hành mô hình mới. Theo Phó Thủ tướng, đâu là những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay?

Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà: Đây là mô hình mới, chưa có tiền lệ, đòi hỏi thay đổi toàn diện về tư duy và phương thức quản trị, nên khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai là điều tất yếu.

Khó khăn là hiện hữu và thậm chí nhiều nơi đang phải đối mặt với áp lực rất lớn, đặc biệt trong các lĩnh vực sát dân như đất đai – nơi hồ sơ tồn đọng nhiều, thiếu nhân lực chuyên ngành; việc hợp nhất các đơn vị dịch vụ công ở nhiều địa phương còn lúng túng do đặc thù từng lĩnh vực.

Có lẽ thách thức lớn nhất hiện nay là nhân lực cấp xã, nơi thừa, nơi thiếu; chất lượng cán bộ chưa đồng đều; nhiều cán bộ còn lúng túng trước mô hình quản trị mới. Khối lượng nhiệm vụ phân cấp và phân định thẩm quyền cho cấp xã là rất lớn yêu cầu phải thực hiện đồng bộ, kịp thời, liên tục, không để gián đoạn cũng là thách thức không nhỏ đối với cán bộ, công chức phải vừa làm, vừa học.

 

Bên cạnh đó, mô hình chính quyền địa phương hai cấp về bản chất là thay đổi hoàn toàn tư duy quản lý hành chính sang quản trị địa phương, phân cấp, phân quyền mạnh, tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm để kiến tạo phát triển và phục vụ nhân dân. Theo đó, đòi hỏi cán bộ, công chức chuyển đổi nhanh trạng thái từ thụ động sang chủ động trong hoạt động công vụ.

Ngoài ra, việc sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng cung ứng dịch vụ công tổng hợp cũng đặt ra yêu cầu về tư duy, kỹ năng và phương thức vận hành hoàn toàn mới…

 

- Nhiều địa phương đề nghị tăng biên chế, tăng số lượng Phó Chủ tịch UBND xã, hoặc tách các phòng chuyên môn để làm việc chuyên sâu hơn, nâng thu nhập cho cán bộ. Quan điểm của Phó Thủ tướng như thế nào, thưa Phó Thủ tướng?

Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà: Tôi cho rằng đây là những đề xuất rất xác đáng, phản ánh đúng nhu cầu thực tiễn.

Chính phủ đã giao Bộ Nội vụ và các bộ, ngành rà soát, hoàn thiện 11 nghị định quan trọng liên quan tổ chức bộ máy, phân loại đơn vị hành chính, điều chỉnh lương cơ sở và phụ cấp, quản lý tài sản công, quy hoạch… Mục tiêu là đến hết tháng 12/2025 có đầy đủ khung pháp lý để các địa phương yên tâm vận hành mô hình.

Tôi muốn nhấn mạnh ba nguyên tắc: Một là, linh hoạt theo đặc thù từng nơi.

Sau khi Bộ Chính trị cho ý kiến, Chính phủ sẽ ban hành Nghị định mới về phân loại đơn vị hành chính; Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành tiêu chuẩn cụ thể cho từng loại hình.

Trên cơ sở đó, Chính phủ sẽ sửa đổi Nghị định 150 về quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Ủy ban nhân dân xã, phường, đặc khu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Về tổ chức hành chính, số lượng phòng của cấp xã sẽ linh hoạt tùy thuộc phân loại đơn vị hành chính. Quan điểm là Trung ương sẽ giao khung bình quân để địa phương chủ động sắp xếp. Có xã, phường, đặc khu có thể cần 4 - 5 phòng, nhưng có cấp xã không cần phòng, chỉ cần bố trí theo vị trí việc làm là đủ.

Về biên chế cũng tương tự, sau khi Bộ Chính trị cho ý kiến, căn cứ danh mục vị trí việc làm theo Nghị định của Chính phủ và phân loại đơn vị hành chính cấp xã, địa phương chủ động giao và quản lý biên chế phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, đặc điểm, tính chất từng cơ quan, đơn vị, tổ chức và việc sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Hai là, phân cấp, phân quyền cần đi đôi với bảo đảm nguồn lực và kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực. Chính phủ đã yêu cầu các địa phương rà soát lại phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền. Nội dung nào địa phương không thể làm thì kiến nghị Chính phủ điều chỉnh; nội dung nào đủ năng lực thì mạnh dạn đề xuất Chính phủ và bộ ngành phân cấp nhiệm vụ.

Ba là, tinh gọn nhưng phải hiệu quả. Tinh gọn không có nghĩa "cắt bừa, cắt máy móc", cái chúng ta hướng tới là tinh gọn hợp lý, hiệu lực, hiệu quả.

- Để mô hình chính quyền địa phương hai cấp vận hành hiệu quả và tạo được đột phá từ cơ sở, Phó Thủ tướng cho rằng đâu là nhiệm vụ quan trọng nhất trong thời gian tới, thưa Phó Thủ tướng?

Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà: Nhiệm vụ số một và là "then chốt của then chốt", chính là cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Đây là cấp gần dân nhất, xử lý nhiều thủ tục nhất, nhiều áp lực nhất và cũng là nơi thể hiện rõ nhất hiệu quả của mô hình mới.

Trước hết, chúng ta phải thực sự đổi mới tư duy quản trị, chuyển từ "quản lý điều hành" sang "quản trị địa phương". Cán bộ, công chức cấp xã không chỉ dừng lại ở việc xử lý công việc sự vụ hàng ngày mà yêu cầu đặt ra là kiến tạo phát triển bền vững, lấy người dân làm trung tâm, phát huy dân chủ và huy động sức mạnh cộng đồng; lấy chuyển đổi số làm nền tảng; lấy phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền làm động lực thực thi công vụ.

Bên cạnh đó, chuẩn hóa năng lực cán bộ theo từng lĩnh vực. Cán bộ cấp xã bây giờ phải nắm vững pháp luật, am hiểu chuyên môn, đặc biệt trên các lĩnh vực: Đất đai, môi trường; Tài chính – ngân sách; Đầu tư xây dựng; Công nghệ thông tin, chuyển đổi số.

Đối với hoàn thiện khung pháp lý và phân cấp, phân quyền rõ ràng, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo rà soát, hoàn thiện các văn bản nền tảng; điều chỉnh, bổ sung phân cấp, phân quyền để bảo đảm việc nào cấp xã làm được thì giao; việc nào không phù hợp thì điều chỉnh. Phân cấp, phân quyền gắn với cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính và trao quyền thực sự để địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số theo định hướng của Bộ Chính trị và Chính phủ. Đây là "đòn bẩy" để bộ máy vận hành hiệu quả. Một số địa phương như Đà Nẵng đang làm tốt với dịch vụ công trực tuyến toàn trình, với sáng kiến "bình dân học vụ số", hay mô hình "dịch vụ hành chính công chủ động", huy động sinh viên hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công – rất đáng khích lệ và cần nhân rộng.

Tôi tin rằng, khi cấp xã mạnh lên, hiểu luật, hiểu dân, làm việc chuyên sâu và chủ động hơn, chúng ta sẽ tạo được đột phá từ cơ sở – điều rất quan trọng và quyết định sự thành công của mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Thưa Phó Thủ tướng, thời gian gần đây trên mạng xã hội lan truyền thông tin sẽ tiếp tục sáp nhập từ 34 tỉnh xuống còn 16 tỉnh, thành phố. Xin Phó Thủ tướng cho biết quan điểm chính thức?

Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà: Các thông tin "34 tỉnh xuống còn 16 tỉnh" trên mạng xã hội là không đúng, không có cơ sở, là những thông tin sai sự thật.

Tôi cũng muốn nhấn mạnh rằng việc sắp xếp còn 34 tỉnh vừa qua là quyết định mang tính lịch sử và chiến lược, được Đảng, Quốc hội, Chính phủ nghiên cứu rất kỹ lưỡng trên cơ sở triết lý phát triển, khoa học, địa lý, văn hóa, lịch sử, thực tiễn và bảo đảm tính ổn định lâu dài, phù hợp với xu thế phát triển, tạo dư địa và nền tảng quan trọng để đất nước phát triển nhanh, bền vững trong kỉ nguyên mới – kỉ nguyên giàu mạnh, phồn vinh, văn minh và hạnh phúc.

Việc sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp và thực hiện chính quyền địa phương hai cấp là cuộc cải cách tổng thể, đồng bộ, triệt để cả về thể chế, về phương thức quản trị quốc gia, quản trị địa phương, là cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy, mở rộng không gian phát triển, đảm bảo tinh gọn, giảm tầng nấc trung gian, tiết kiệm nguồn lực cho xã hội và đất nước; hiện nay đang được vận hành thông suốt, hướng đến hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả để phục vụ nhân dân tốt hơn, tạo động lực mới cho sự phát triển đất nước.

Việc sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp đã được sự thống nhất và đồng thuận rất cao của nhân dân cả nước góp phần rất quan trọng vào việc sắp xếp lại giang sơn, ổn định lâu dài, bền vững. Chính phủ mong muốn trong thời gian tới tiếp tục nhận được sự đồng hành, quan tâm, phát huy dân chủ của người dân tham gia đóng góp xây dựng chính quyền địa phương hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Xin trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng Chính phủ!