Việt Nam- Đức tăng cường hợp tác hoàn thiện khung pháp lý kinh tế số

Hội thảo nhằm tạo diễn đàn đối thoại chính sách đa chiều giữa các nhà quản lý, chuyên gia pháp lý, doanh nghiệp công nghệ, viện nghiên cứu và các tổ chức xã hội, qua đó chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong việc xây dựng khuôn khổ pháp lý thúc đẩy kinh tế số, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững.

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh, trong bối cảnh kinh tế số đang trở thành động lực phát triển toàn cầu, việc xây dựng khuôn khổ pháp lý phù hợp, linh hoạt và tiến bộ là yêu cầu cấp thiết đối với Việt Nam. Thể chế phải vừa bảo đảm quyền tự do sáng tạo, thúc đẩy đổi mới công nghệ, vừa duy trì sự ổn định và phát triển bền vững của nền kinh tế.

Kinh nghiệm của Cộng hòa Liên bang Đức cho thấy, việc phát triển kinh tế số phải đặt trên nền tảng pháp quyền vững chắc, trong đó các chính sách về dữ liệu, bảo mật, cạnh tranh công bằng và trách nhiệm xã hội được quy định rõ ràng, có cơ chế giám sát hiệu quả. Đây là những yếu tố mà Việt Nam cần đặc biệt quan tâm trong quá trình hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là khi triển khai Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân và các văn bản liên quan đến chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, kinh tế nền tảng.

Phó Giáo sư Nguyễn Đức Minh, khẳng định, hoàn thiện thể chế không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là nền tảng để kiến tạo niềm tin xã hội, bảo vệ người dân, doanh nghiệp và bảo đảm môi trường đổi mới sáng tạo minh bạch, an toàn. Việc học hỏi kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt từ các quốc gia có nền pháp quyền phát triển như Đức, sẽ giúp Việt Nam rút ngắn quá trình xây dựng chính sách, phát triển kinh tế số bền vững, hài hòa giữa tăng trưởng và trách nhiệm xã hội.

Theo bà Vanessa Steinmetz, Trưởng đại diện khu vực Đông Nam Á và Đông Á của Quỹ Friedrich Naumann Foundation for Freedom (FNF), Cộng hòa Liên bang Đức luôn coi trọng việc phát triển Nhà nước pháp quyền, thúc đẩy đổi mới sáng tạo gắn với phát triển bền vững. Trong kỷ nguyên số, Đức đã ban hành nhiều chính sách và quy định pháp lý để bảo đảm sự cân bằng giữa tự do sáng tạo và bảo vệ quyền con người, đặc biệt là trong lĩnh vực bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Chia sẻ ý kiến, Tiến sĩ Nguyễn Tiến Đức Viện Nhà nước và Pháp luật nhận xét, nhiều quốc gia, trong đó có Cộng hòa Liên bang Đức và Liên minh châu Âu, đã ban hành các luật quy định doanh nghiệp phải kiểm soát và chịu trách nhiệm toàn bộ chuỗi cung ứng của mình. Đây được xem là xu hướng tất yếu của thương mại toàn cầu, đặt ra yêu cầu Việt Nam cần sớm có giải pháp phù hợp để thích ứng.

Để đáp ứng xu thế này, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động xây dựng hệ thống quản trị minh bạch, thường xuyên đánh giá rủi ro trong sản xuất, kinh doanh, đồng thời ban hành và thực thi các quy tắc ứng xử cụ thể với người lao động, đối tác và khách hàng. Việc tuân thủ quy định về lao động, môi trường và đạo đức kinh doanh không chỉ là yêu cầu bắt buộc, mà còn là cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh và uy tín thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Về phía Nhà nước, cần sớm ban hành hướng dẫn cụ thể cho từng ngành, nhất là trong lĩnh vực công nghệ thông tin và kinh tế số; hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc thực thi quy định quốc tế; đồng thời tăng cường hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm với các đối tác châu Âu. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp này sẽ góp phần giúp Việt Nam trở thành điểm đến tin cậy, phát triển bền vững và có trách nhiệm trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo chia sẻ của ông Konrad Rudolf Greilich, Giám đốc Điều hành Công ty Visionary Berlin GmbH (Cộng hòa Liên bang Đức), Đức coi dữ liệu là tài sản chiến lược của nền kinh tế số, đồng thời thiết lập các nguyên tắc pháp lý rõ ràng để củng cố niềm tin và bảo đảm an toàn xã hội. Quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân của Liên minh châu Âu (GDPR) không phải là rào cản cho đổi mới, mà là công cụ định hình môi trường cạnh tranh minh bạch, khuyến khích doanh nghiệp phát triển trên nền tảng trách nhiệm và tin cậy. Sự kết hợp hài hòa giữa tự do sáng tạo và trách nhiệm giải trình đã giúp Đức hình thành hệ sinh thái số ổn định, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững. Từ kinh nghiệm đó, ông Konrad Rudolf Greilich cho rằng, Việt Nam cần hướng tới một khung pháp lý thống nhất, linh hoạt và minh bạch hơn, vừa bảo vệ quyền lợi người dân, vừa tạo điều kiện để doanh nghiệp chủ động đổi mới sáng tạo, qua đó bảo đảm sự phát triển ổn định và lâu dài của nền kinh tế số.

Cũng theo một số đại biểu, trong thời đại chuyển đổi số, dữ liệu cá nhân đã trở thành nguồn tài nguyên quý giá của nền kinh tế, song cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro liên quan đến quyền riêng tư và an toàn thông tin. Việt Nam đã ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, thể hiện quyết tâm xây dựng xã hội số an toàn, tôn trọng quyền con người và thúc đẩy phát triển kinh tế số. Tuy nhiên, việc triển khai trên thực tế vẫn còn gặp khó khăn do hệ thống quy định pháp lý còn chồng chéo, thiếu cơ quan giám sát thống nhất và còn khoảng trống trong hướng dẫn thực thi. Việt Nam cần tập trung vào ba nhóm giải pháp lớn: Hoàn thiện hệ thống pháp luật thống nhất, rõ ràng; thành lập một cơ quan độc lập chuyên trách về bảo vệ dữ liệu có quyền kiểm tra, xử lý và hướng dẫn thực thi; đồng thời thúc đẩy quản trị dữ liệu có trách nhiệm, khuyến khích doanh nghiệp minh bạch thông tin và tôn trọng quyền của người dùng.

Nhiều ý kiến cũng nhận định, việc Việt Nam học hỏi kinh nghiệm từ Cộng hòa Liên bang Đức và Liên minh châu Âu là hướng đi đúng đắn. Hai khu vực này đã hình thành hệ thống pháp lý tiên tiến, cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững, đặc biệt trong quản trị rủi ro và kiểm soát công nghệ như trí tuệ nhân tạo./.

Lý Thanh Hương